ความรู้ ประสบการณ์ และอุปสรรคในกระบวนการจัดการวางแผนดูแลรักษาตัวเองล่วงหน้า สำหรับผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย ของแพทย์ประจำบ้านเวชศาสตร์ครอบครัว
คำสำคัญ:
การวางแผนดูแลตัวเองล่วงหน้า; ผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย; ความรู้; อุปสรรค; แพทย์ประจำบ้านเวชศาสตร์ครอบครัวบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: ปัจจุบันผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายพบมากขึ้น การดูแลแบบประคับประคองจึงเข้ามามีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการวางแผนดูแลรักษาตัวเองล่วงหน้า ซึ่งแพทย์ประจำบ้านสาขาเวชศาสตร์ครอบครัวเป็นกลุ่มสำคัญในทีมรับปรึกษาการดูแลแบบประคับประคอง ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความรู้ และศึกษาประสบการณ์ อุปสรรคของแพทย์ประจำบ้านเวชศาสตร์ครอบครัวในประเทศไทยในกระบวนการจัดการวางแผนดูแลรักษาตัวเองล่วงหน้าสำหรับผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาแบบผสมผสาน ศึกษาในแพทย์ประจำบ้านที่กำลังฝึกอบรมในหลักสูตรเพื่อวุฒิบัตรฯ สาขาเวชศาสตร์ครอบครัว ปีการศึกษา 2562 กลุ่มตัวอย่างในการศึกษาใช้เป็น total population เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถาม วิเคราะห์ด้วยวิธีการทางสถิติ และสัมภาษณ์เชิงลึกรายบุคคล โดยใช้วิเคราะห์ข้อมูลตามเนื้อหา
ผลการศึกษา: แพทย์ประจำบ้านเข้าร่วมตอบแบบสอบถามจำนวน 78 ราย ร้อยละ 94.87 มีความรู้ในระดับดี และร้อยละ 83.3 มีอุปสรรคในการทำกระบวนการจัดการวางแผนดูแลรักษาตัวเองล่วงหน้า อุปสรรคได้แก่ การพยากรณ์ของโรคที่ไม่แน่ชัด ครอบครัวของผู้ป่วย และแพทย์เจ้าของไข้ ตามลำดับ มีแพทย์ประจำบ้านจำนวน 7 คนเข้าร่วมการสัมภาษณ์เชิงลึกรายบุคคล พบว่าแพทย์ประจำบ้านได้ตระหนักและเรียนรู้อุปสรรคที่เกิดขึ้นทั้งภายในและภายนอก รวมถึงเห็นคุณค่าของตนเองระหว่างกระบวนการจัดการ
สรุป: แพทย์ประจำบ้านมีความรู้ในการทำการวางแผนดูแลรักษาตัวเองล่วงหน้าสำหรับผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายอยู่ในระดับดี แต่ละรายมีประสบการณ์ที่แตกต่างกัน ทั้งที่เกื้อหนุน และที่บั่นทอนต่อกระบวนการ นอกจากนี้ได้สร้างองค์ความรู้ใหม่เกี่ยวกับกระบวนการการทำการวางแผนดูแลตัวเองล่วงหน้า (advance care plan) ในผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย โดยบุคลากรทางการแพทย์
เอกสารอ้างอิง
2. กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณสุข; 2557.
3. กฤษณาพร ทิพย์กาญจนเรขา, สำลี สาลีกุล, นิภาพร อภิสิทธิวาสนา, มณีรัตน์ เทียมหมอก. การวางแผนดูแลรักษาตนเองล่วงหน้าเพื่อการตายดี (Advanced care planning for peaceful death). วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี 2560; 33: 138-145.
4. Jiratha B, Chumworathayi B. Knowledge and Atiitudes toward Palliative Terminal Cancer Care among Thai Generalists. Asia Pacific Journal of Cancer Prevention 2013; 14: 6173-6180.
5. นิศาชล รัตนมณี, ประสพชัย พสุนนท์. อัตราการตอบกลับของแบบสอบถามในงานวิจัยเชิงปริมาณ(Response rate in quantitative reseach). Journal of Humanities and Social sciences Thonburi University 2019; 13: 181-188.
6. Lund S, Richardson A, May C. Barriers to advance care planning at the end of life: an explanatory systematic review of implementation studies. PloS One 2015; 10: 0116-0629.
7. Lam L, Ansari AS, Baquir PJ, Chowdhury N, Tran K, Bailey J. Current practices, barriers and enablers for advance care planning among healthcare workers of aged care facilities in western New South Wales, Australia. Rural and remote health 2018; 18: 4714.
8. Johnson S, Butow P, Kerridge I, Tattersall M. Advance care planning for cancer patients: a systematic review of perceptions and experiences of patients, families, and healthcare providers. Psycho-oncology 2016; 25: 362-386.
9. Jo Risk LM, Joel Rhee, Lucie Walters, Paul R Ward. Barriers, enables and initatives for uptake of advance care planning in general practice: a systematic review and critical interpretive synthesis. BMJ Open 2019; 9: 1-17.
10. Boyd K, Mason B, Kendall M, Barclay S, Chinn D, Thomas K, et al. Advance care planning for cancer patients in primary care: a feasibility study. The British journal of general practice : the journal of the Royal College of General Practitioners 2010; 60: 449-458.
11. Van Oorschot B, Schuler M, Simon A, Flentje M. Advance directives: prevalence and attitudes of cancer patients receiving radiotherapy. Supportive care in cancer : official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer 2012; 20: 2729-2736.
12. Barnes KA, Barlow CA, Harrington J, Ornadel K, Tookman A, King M, et al. Advance care planning discussions in advanced cancer: analysis of dialogues between patients and care planning mediators. Palliative & supportive care 2011; 9: 73-79.
