คะแนนการทำนายทางคลินิกเพื่อทำนายการเกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาในผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้อง

ปิยรัตน์ โรจน์สง่า

ผู้แต่ง

ปิยรัตน์ โรจน์สง่า แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลอุดรธานี

คำสำคัญ:

การล้างไตทางช่องท้อง, ภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบ, ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย, ไม่ตอบสนองต่อการรักษา, การทำนายทางคลินิก

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: การล้างไตทางช่องท้องชนิดต่อเนื่องมีภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ การติดเชื้อในเยื้อบุช่องท้อง (Peritoneal dialysis related peritonitis) ถ้าปริมาณเม็ดเลือดขาวในน้ำยาล้างไตมากกว่า 100 เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิเมตร ภายหลังการรักษาเกิน 5 วัน เรียกภาวะนี้ว่า ภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษา (refractory peritonitis) ยังไม่มีการทำเครื่องมือเพื่อใช้มาทำนายภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาในผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องมาก่อน ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้าง Clinical prediction score จากอาการทางคลินิกในช่วงต้นมาพยากรณ์การเกิดภาวะ refractory peritonitis

วิธีการศึกษา: การวิจัยติดตามแบบย้อนหลัง (retrospective cohort study) ในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการล้างไตทางช่องท้องในโรงพยาบาลอุดรธานี และได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบ ในช่วง 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ถึง 31 ธันวาคม พ.ศ. 2560 สร้างชุดตัวแปรทำนายด้วย multivariable logistic regression สร้างคะแนนความเสี่ยงด้วย Logistic coefficients ของตัวแปร สร้างคะแนนความเสี่ยงรายข้อ และคะแนนเสี่ยงรวม แล้วนำคะแนนกลับไปทำนาย Refractory peritonitis กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ α=0.05

ผลการศึกษา: พบเยื่อบุช่องท้องอักเสบทั้งหมด 395 ครั้ง เป็นภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาทั้งหมด 78 ครั้ง (ร้อยละ 19.8) ปัจจัยที่นำมาคิดคะแนนในวันที่ 3 ของการรักษาได้แก่ การมีภาวะทุพโภชนาการ, อาการปวดท้อง, อาการถ่ายเหลว ยังมีอาการน้ำยาขุ่น จำนวนเม็ดเลือดขาวในน้ำยาฟอกไต ≥ 1,000 เซลล์ ต่อลบ.มม., จำนวนเม็ดเลือดขาวในน้ำยาฟอกไต และ ≥ ร้อยละ 50 ของจำนวนเม็ดเลือดขาวในน้ำยาฟอกไตในวันที่ 1 ของการรักษา คะแนนการทำนายทางคลินิกสามารถทำนายการเกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาได้ดีมี AuROC 0.95 (95% CI 0.92-0.97) ค่า Likelihood ratio of positive เท่ากับ 0.02 ในกลุ่มเสี่ยงต่ำ 1.5 ในกลุ่มเสี่ยงปานกลาง และ 19.3 ในกลุ่มเสี่ยงสูง

สรุป: คะแนนการทำนายทางคลินิกเพื่อทำนายการเกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาสามารถช่วยในการประเมินและดูแลผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องที่เกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบ

References

Kanjanabuch T, Takkavatakarn K. Global dialysis perspective: Thailand. Kidney 360. 2020 Jan 1:10-34067.

Li PK, Szeto CC, Piraino B, Bernardini J, Figueiredo AE, Gupta A, et al. Peritoneal dialysis-related infections recommendations: 2010 update. Perit Dial Int 2010;30(4):393-423

Chow KM, Szeto CC, Cheung KK, Leung CB, Wong SS, Law MC, et al. Predictive value of dialysate cell counts in peritonitis complicating peritoneal dialysis. Clin J Am Soc Nephrol 2006;1(4):768-73.

Krishnan M, Thodis E, Ikonomopoulos D, Vidgen E, Chu M, Bargman JM, et al. Predictors of outcome following bacterial peritonitis in peritoneal dialysis. Perit Dial Int 2002;22(5):573-81.

Ronco C, Crepaldi C, Cruz DN. Peritoneal dialysis: from basic concepts to clinical excellence: Karger Medical and Scientific Publishers; 2009.

Thammishetti V, Kaul A, Bhadauria DS, Balasubramanian K, Prasad N, Gupta A, et al. A Retrospective Analysis of Etiology and Outcomes of Refractory CAPD Peritonitis in a Tertiary Care Center from North India. Perit Dial Int 2018;38(6):441-6.

Nochaiwong S, Ruengorn C, Koyratkoson K, Thavorn K, Awiphan R, Chaisai C, et al. A Clinical Risk Prediction Tool for Peritonitis-Associated Treatment Failure in Peritoneal Dialysis Patients. Sci Rep 2018;8(1):1-11.

de Moraes TP, Olandoski M, Caramori JC, Martin LC, Fernandes N, Divino-Filho JC, et al. Novel predictors of peritonitis-related outcomes in the BRAZPD cohort. Perit Dial Int 2014;34(2):179-87.

Zalunardo NY, Rose CL, Ma IW, Altmann P. Higher serum C-reactive protein predicts short and long-term outcomes in peritoneal dialysis-associated peritonitis. Kidney Int 2007;71(7):687-92.

Wang HH, Huang CH, Kuo MC, Lin SY, Hsu CH, Lee CY, et al. Microbiology of peritoneal dialysis-related infection and factors of refractory peritoneal dialysis related peritonitis: A ten-year single-center study in Taiwan. J Microbiol Immunol Infect 2019;52(5):752-9.

Rojsanga P. Prognostic factors of refractory peritonitis in peritoneal dialysis patients. Udonthani Hospital Medical Journal 2020;28(1):71-82.

Tian Y, Xie X, Xiang S, Yang X, Zhang X, Shou Z, et al. Risk factors and outcomes of high peritonitis rate in continuous ambulatory peritoneal dialysis patients: A retrospective study. Medicine (Baltimore) 2016;95(49):e5569.

Prasad N, Gupta A, Sharma RK, Sinha A, Kumar R. Impact of nutritional status on peritonitis in CAPD patients. Perit Dial Int 2007;27(1):42-7.

Naeeni AE, Poostiyan N, Teimouri Z, Mortazavi M, Soghrati M, Poostiyan E, et al. Assessment of Severity of Malnutrition in Peritoneal Dialysis Patients via Malnutrition: Inflammatory Score. Adv Biomed Res 2017;6:1-5.

Dong J, Wang T, Wang HY. The impact of new comorbidities on nutritional status in continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Blood Purif 2006;24(5-6):517-23.

Katona P, Katona-Apte J. The interaction between nutrition and infection. Clin Infect Dis 2008;46(10):1582-8.

Ram R, Swarnalatha G, Rao CS, Naidu GD, Sriram S, Dakshinamurty KV. Risk factors that determine removal of the catheter in bacterial peritonitis in peritoneal dialysis. Perit Dial Int 2014;34(2):239-43.

Shah GM, Sabo A, Winer RL, Ross EA, Kirschenbaum MA. Peritoneal leucocyte response to bacterial peritonitis in patients receiving peritoneal dialysis. Int J Artif Organs 1990;13(1):44-50.

Xu R, Chen Y, Luo S, Xu Y, Zheng B, Zheng Y, et al. Clinical characteristics and outcomes of peritoneal dialysis-related peritonitis with different trends of change in effluent white cell count: a longitudinal study. Perit Dial Int 2013;33(4):436-44.