ผลของระยะเวลาการได้รับยาเพรดนิโซโลนขนาดต่ำ ต่อการสูญเสียการตอบสนองในการรักษาผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน

Thanongsak Suwannathen; ฟารีดา พลีบัตร

ผู้แต่ง

Thanongsak Suwannathen -
ฟารีดา พลีบัตร กลุ่มงานอายุรกรรม โรงพยาบาลขอนแก่น

คำสำคัญ:

ยาเพรดนิโซโลนขนาดต่ำ, กลับเป็นซ้ำ, สูญเสียการตอบสนอง, โรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: สเตียรอยด์เป็นยาชนิดแรกที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน (immune thrombocytopenia, ITP) ข้อมูลปัจจุบันพบว่าให้ผลการรักษาดี แต่หลังหยุดยาผู้ป่วยประมาณ 2 ใน 3 โรคกลับเป็นซ้ำหรือมีระดับเกล็ดเลือดลดต่ำลงมาก การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่าง ระยะเวลาในการรักษาโรค ITP ด้วยยาเพรดนิโซโลนขนาดต่ำ (ไม่เกิน 10 มิลลิกรัมต่อวัน) ต่ออัตราการสูญเสียการตอบสนองในการรักษา (loss of response) หรือการกลับเป็นซ้ำของโรค (relapse) ของผู้ป่วย

วิธีการศึกษา: ศึกษาข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนของผู้ป่วย ที่ได้รับการวินิจฉัยโรค ITP และรับการรักษาที่โรงพยาบาลขอนแก่น ตั้งแต่วันที่ 31 ตุลาคม 2554 ถึง 1 พฤศจิกายน 2563 วิเคราะห์ระยะปลอดเหตุการณ์โดยใช้โค้งของ Kaplan และ Meier หาความสัมพันธ์ของปัจจัยโดยใช้โมเดลการถดถอยของ Cox และใช้สถิติ log-rank test ในการเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม

ผลการศึกษา: ผู้ป่วย ITP ทั้งหมด 118 ราย, เป็นเพศหญิง ร้อยละ 78, เป็นผู้ป่วยโรค ITP ที่ได้รับการวินิจฉัยครั้งแรก ร้อยละ 82.2, อายุเฉลี่ย 47.4 ± 17.5 ปี, ผู้ป่วยร้อยละ 78.8 ตอบสนองต่อการรักษาอย่างสมบูรณ์, พบว่าหลังจากลดขนาดยาเพรดนิโซโลนเป็นขนาดต่ำ ครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยในกลุ่มที่ได้รับการรักษาด้วยยาเพรดนิโซโลนขนาดต่ำระยะเวลาไม่เกิน 6 เดือน เปรียบเทียบกับกลุ่มที่ระยะเวลานานกว่า 6 เดือน จะเกิดการกลับเป็นซ้ำหรือสูญเสียการตอบสนองในการรักษา (median event-free survival) ที่ระยะเวลา 7.2 เดือน (95%CI, 5.0 – 22.8) และ 34.4 เดือน (95%CI, 17.8 – 79.5) ตามลำดับ โดยมีค่า hazard ratio เท่ากับ 2.24 (95%CI, 1.39 – 3.65, p-value = 0.001) สำหรับภาวะแทรกซ้อนจากยาสเตียรอยด์ที่พบในงานวิจัย ไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญระหว่างผู้ป่วยทั้งสองกลุ่ม

สรุป: ผู้ป่วยโรคเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกันที่ได้รับการรักษาด้วยยาเพรดนิโซโลนขนาดต่ำ ระยะเวลาไม่เกิน 6 เดือน เพิ่มอัตราการสูญเสียการตอบสนองในการรักษาหรือเกิดการกลับเป็นซ้ำของโรคอย่างมีนัยสำคัญ

เอกสารอ้างอิง

Cooper N, Ghanima W. Immune Thrombocytopenia. N Engl J Med 2019;381(10):945-55.

Rodeghiero F, Stasi R, Gernsheimer T, Michel M, Provan D, Arnold DM, et al. Standardization of terminology, definitions and outcome criteria in immune thrombocytopenic purpura of adults and children: report from an international working group. Blood 2009;113(11):2386-93.

Abrahamson PE, Hall SA, Feudjo-Tepie M, Mitrani-Gold FS, Logie J. The incidence of idiopathic thrombocytopenic purpura among adults: a population-based study and literature review. Eur J Haematol 2009;83(2):83-9.

Piel-Julian ML, Mahevas M, Germain J, Languille L, Comont T, Lapeyre-Mestre M, et al. Risk factors for bleeding, including platelet count threshold, in newly diagnosed immune thrombocytopenia adults. J Thromb Haemost 2018;16(9):1830-42.

Neunert C, Terrell DR, Arnold DM, Buchanan G, Cines DB, Cooper N, et al. American Society of Hematology 2019 guidelines for immune thrombocytopenia. Blood Adv 2019;3(23):3829-66.

Mithoowani S, Gregory-Miller K, Goy J, Miller MC, Wang G, Noroozi N, et al. High-dose dexamethasone compared with prednisone for previously untreated primary immune thrombocytopenia: a systematic review and meta-analysis. Lancet Haematol 2016;3(10):e489-e96.

Moulis G, Germain J, Comont T, Brun N, Dingremont C, Castel B, et al. Newly diagnosed immune thrombocytopenia adults: Clinical epidemiology, exposure to treatments, and evolution. Results of the CARMEN multicenter prospective cohort. Am J Hematol 2017;92(6):493-500.

Stasi R, Stipa E, Masi M, Cecconi M, Scimo MT, Oliva F, et al. Long-term observation of 208 adults with chronic idiopathic thrombocytopenic purpura. Am J Med 1995;98(5):436-42.

Pirunsarn A, Kijrattanakul P, Chamnanchanunt S, Polprasert C, Rojnuckarin P. A randomized multicenter trial comparing low-dose prednisolone versus observation for prevention of recurrences in adult immune thrombocytopenia. Clin Appl Thromb Hemost 2018;24(6):867-73.

Oray M, Abu Samra K, Ebrahimiadib N, Meese H, Foster CS. Long-term side effects of glucocorticoids. Expert Opin Drug Saf 2016;15(4):457-65.

Praituan W, Rojnuckarin P. Faster platelet recovery by high-dose dexamethasone compared with standard-dose prednisolone in adult immune thrombocytopenia: a prospective randomized trial. J Thromb Haemost 2009;7(6):1036-8.

DiFino SM, Lachant NA, Kirshner JJ, Gottlieb AJ. Adult idiopathic thrombocytopenic purpura. Clinical findings and response to therapy. Am J Med 1980;69(3):430-42.

Bellucci S, Charpak Y, Chastang C, Tobelem G. Low doses v conventional doses of corticoids in immune thrombocytopenic purpura (ITP): results of a randomized clinical trial in 160 children, 223 adults. Blood 1988;71(4):1165-9.

Saag KG, Koehnke R, Caldwell JR, Brasington R, Burmeister LF, Zimmerman B, et al. Low dose long-term corticosteroid therapy in rheumatoid arthritis: an analysis of serious adverse events. Am J Med 1994;96(2):115-23.