แนวทางการดูแลภาวะปากแห้งในผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาผู้ป่วย 2 ราย

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: ภาวะปากแห้งในผู้สูงอายุมักเกิดจากหลายปัจจัยรวมกัน การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิธีการดูแลภาวะปากแห้งในผู้สูงอายุ ซึ่งได้รับผลกระทบจากโรคประจำตัว รังสีรักษาและการใช้ยา

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาในผู้ป่วยที่มีภาวะปากแห้ง 2 ราย รายที่ 1 ผู้ป่วยชายไทยอายุ 65 ปี มีอาการปากแห้ง มาตามนัดเพื่อติดตามอาการหลังรับรังสีรักษา 1 เดือน (ธันวาคม 2564) มีโรคประจำตัว เบาหวานชนิดที่ 2 การตรวจภายในช่องปาก ได้รับวินิจฉัยเป็นภาวะปากแห้งรุนแรง ให้การรักษาและติดตามผลการรักษาจนครบ 3 เดือน  ผู้ป่วยรายที่ 2 เป็นผู้ป่วยหญิงไทยอายุ 64 ปี ถูกส่งต่อมาเพื่อรักษาและติดตามอาการเนื่องจากตรวจพบภาวะปากแห้งจาก พ.ศ. 2564 ผู้ป่วยมีโรคประจำตัวเป็นความดันโลหิตสูงและเบาหวานชนิดที่ 2 ตรวจภายในช่องปากได้รับการวินิจฉัยเป็นภาวะปากแห้งปานกลาง ให้การรักษาและติดตามผลการรักษาจนครบ 3 เดือน โดยผู้ป่วยทั้ง 2 ราย ใช้เกณฑ์ Clinical oral dryness score (CODS) ในการวินิจฉัย

ผลการศึกษา: พบว่าผู้ป่วยรายที่ 1 หลังให้การรักษาครบ 3 เดือน ผู้ป่วยรู้สึกช่องปากชุ่มชื่นขึ้น แสบในช่องปากน้อยลง กลืนได้ง่ายขึ้น คะแนน CODS ลดลงจากเดิม 7 คะแนนเป็น 5 คะแนน  จึงปรับลดยา pilocarpine เป็น 5-10 มิลลิกรัม 1 ครั้งต่อวันร่วมกับวุ้นชุ่มปาก นัดตรวจสุขภาพช่องปากและเคลือบฟลูออไรด์เดือนละ 1 ครั้ง จนครบเดือนที่ 6 หลังการรักษาและติดตามอาการพบว่าผู้ป่วยรู้สึกว่าช่องปากชุ่มชื่นมากขึ้นตรวจภายในช่องปากพบมีน้ำลายเพิ่มขึ้น ไม่มีอาการแสบในช่องปากเลย กลืนได้ง่ายขึ้น และทานอาหารได้มากขึ้น ผู้ป่วยรายที่ 2 หลังให้การรักษาครบ 3 เดือน ผู้ป่วยรู้สึกว่าช่องปากชุ่มชื่นขึ้น ไม่มีอาการแสบในช่องปาก กลืนได้ง่ายขึ้น ตื่นตอนดึกน้อยลง ตรวจในช่องปาก เนื้อเยื่อชุ่มชื่น  น้ำลายมีลักษณะค่อนข้างใส คะแนน CODS ลดลงจากเดิม 4 คะแนน เป็น 2 คะแนน เนื่องจากผู้ป่วยมีสภาวะช่องปากที่ดีจึงวางแผนตรวจสุขภาพช่องปากและเคลือบฟลูออไรด์ทุก 6 เดือน

สรุป: ผลจาการใช้แนวทางการรักษาและการดูแลภาวะปากแห้งในผู้สูงอายุทั้ง 2 ราย พบว่ามีอาการดีขึ้น ผู้ป่วยรู้สึกว่าช่องปากชุ่มชื่นขึ้น ไม่มีอาการแสบในช่องปาก กลืนได้ง่ายขึ้น ทานอาหารได้มากขึ้น และคะแนน CODS ลดลง