คะแนนความเสี่ยงปัจจัยก่อนคลอดและขณะรอคลอดเพื่อทำนายการเกิดภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิด

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: ภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิด เป็นสาเหตุหลักทำให้ทารกแรกเกิดเสียชีวิต การประเมินปัจจัยเสี่ยงของมารดาและทำนายภาวะทารกขาดออกซิเจน จะช่วยลดอัตราทารกแรกเกิดมีภาวะขาดออกซิเจนได้ เพื่อศึกษาลักษณะเสี่ยง และสร้างคะแนนความเสี่ยง (clinical risk score) ทำนายภาวะbirth asphyxiaที่ 1 นาทีหลังคลอด จากปัจจัยเสี่ยงก่อนคลอดและขณะรอคลอด

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิง prognostic prediction research รูปแบบ case-control design เก็บข้อมูลย้อนหลัง สตรีที่คลอดบุตรที่ห้องคลอดอายุครรภ์ 28 สัปดาห์และน้ำหนักแรกคลอด 1,000 กรัมขึ้นไป ไม่มีความพิการปริกำเนิดอย่างรุนแรงหรือเสียชีวิตแรกคลอด ระหว่าง 1 มกราคม 2561 ถึง 31 ธันวาคม 2562 เก็บข้อมูลจากเวชระเบียน แบ่งกลุ่มเป็นมารดาคลอดบุตรเกิดภาวะขาดออกซิเจน (case; apgar score ≤7) 300 ราย และกลุ่มไม่เกิด (control; apgar score >7) 1,279 ราย แสดงความเสี่ยงด้วย multivariable logistic regression และนำค่า coefficient ของลักษณะเสี่ยงมาเป็นคะแนนเสี่ยง (clinical risk score)

ผลการศึกษา: ปัจจัยที่ใช้ทำนายภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิด ได้แก่ อายุครรภ์ การฝากครรภ์ เบาหวานขณะตั้งครรภ์ ครรภ์เป็นพิษชนิดรุนแรง ตกเลือดก่อนคลอด ครรภ์แฝด ทารกไม่ใช่ท่าหัว ขี้เทาในน้ำคร่ำ ครรภ์แฝดน้ำ น้ำคร่ำน้อย nonstress test โดยมีพื้นที่ใต้กราฟ (AuROC) ร้อยละ 82.2 (95% CI;79.1, 85.4) เมื่อนำคะแนนความเสี่ยง จัดกลุ่มตามความเสี่ยงเป็นเสี่ยงต่ำ (คะแนนน้อยกว่า 3.5) ค่า The likelihood ratio of positive (LHR+) อยู่ที่ 0.27(95%CI; 0.02,0.37) กลุ่มเสี่ยงปานกลาง (คะแนน 3.5-13) LHR+ 1.37(95% CI; 1.08,1.73) กลุ่มเสี่ยงสูง (คะแนนมากกว่า 13) LHR+ 18.25 (95% CI; 11.55, 29.63)

สรุป: สตรีที่มาคลอดบุตรที่ประเมินปัจจัยเสี่ยงได้คะแนนมากกว่า 13 คะแนน มีความเสี่ยงในการเกิดภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิดเพิ่มขึ้น 18.25 เท่า จึงควรพิจารณาเฝ้าระวังให้การดูแลรักษาอย่างใกล้ชิด หรือให้การรักษาเพิ่มเติมเพื่อลดการเกิดภาวะดังกล่าว หรือเตรียมกุมารแพทย์ในการดูแลต่อไป