TK โมเดล 5 ปัจจัยอธิบายการเกิดอุบัติการณ์ฆ่าตัวตายและพยายามฆ่าตัวตาย
คำสำคัญ:
การฆ่าตัวตาย, พยายามฆ่าตัวตาย, 5 ปัจจัย, TK โมเดลบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอ TK โมเดล 5 ปัจจัยของการฆ่าตัวตาย (TK’s 5 Factors model of suicide) ซึ่งเป็นสมมติฐานอธิบายพฤติกรรมการฆ่าตัวตายและเหตุปัจจัยที่นำไปสู่การฆ่าตัวตาย และการพยายามฆ่าตัวตายของคนไทย TK โมเดล 5 ปัจจัยของการฆ่าตัวตาย (TK’s 5 Factors model of suicide) ได้รับการพัฒนาผ่านการทบทวนวรรณกรรมอย่างรอบคอบ พร้อมหลักฐานสนับสนุนที่หนักแน่นและน่าเชื่อถือ แบบจำลองนี้ยังอาศัยผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากรายงานการเฝ้าระวังการทำร้ายตัวเองที่อยู่ในฐานข้อมูล
รง.506s ต่อเนื่องกันหลายปี รวมถึงผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากรายงานการสอบสวนอุบัติการณ์การฆ่าตัวตายและการพยายามฆ่าตัวตายจากจังหวัดต่างๆ ทั่วประเทศ
โมเดลนี้ได้เสนอสมมติฐานที่สำคัญว่า อุบัติการณ์การฆ่าตัวตายหรือพยายามฆ่าตัวตายที่ไม่ใช่การอุทิศตนต่อศรัทธา ความเชื่อ ศาสนา หรือเสียสละเพื่อชาติ กลุ่ม หรือเผ่าพันธุ์ จะเกิดขึ้นเมื่อบุคคลมีครบ 5 เงื่อนไขปัจจัย ดังนี้ 1) การมีปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้บุคคลมีความไว (susceptibility) หรือมีความอ่อนแอของร่างกายและ/หรือจิตใจ 2) การมีปัจจัยกระตุ้นที่ทำให้เกิดความคิดฆ่าตัวตายและตัดสินใจกระทำ 3) การเฝ้าระวังล้มเหลว (ไม่สังเกตหรือตระหนักสัญญาณเตือนฆ่าตัวตายและไม่ตอบสนองอย่างเหมาะสมทันท่วงที) 4) ด่านกั้นล้มเหลว (การควบคุม สกัดกั้นการเข้าถึงวัสดุอุปกรณ์สารพิษหรือสถานที่ที่ใช้ฆ่าตัวตายขาดประสิทธิผล) และ 5) ปัจจัยปกป้องอ่อนแอ หากมีเพียงปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งหรือมีไม่ครบเงื่อนไขปัจจัยทั้ง 5 ข้อ อุบัติการณ์ฆ่าตัวตายหรือพยายามฆ่าตัวตายมีโอกาสเกิดขึ้นน้อยมาก
หลักการที่ระบุไว้ใน TK’s 5 Factors model of suicide ได้ถูกนำไปใช้เป็นแนวทางสำหรับทีมสอบสวนอุบัติการณ์การฆ่าตัวตายในการรวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่างๆ หลักการดังกล่าวสามารถนำมาใช้ตั้งสมมติฐานเพื่อพิสูจน์สาเหตุและปัจจัยของการฆ่าตัวตายและการพยายามฆ่าตัวตายในรายที่อยู่ระหว่างการสอบสวน นอกจากนี้ TK’s 5 factors model ยังมีประโยชน์ในการวางแผนดูแลและช่วยเหลือผู้รอดชีวิตจากการฆ่าตัวตาย ตลอดจนการกำหนดมาตรการป้องกันการฆ่าตัวตายในระดับจังหวัดหรือระดับประเทศ
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Preventing suicide: A global imperative. World Health Organization; 2014. [cited Oct 2, 2023]. Available from: https:// www.who.int/publications/i/item/9789241564779.
O’Connor RC, Nock MK. The psychology of suicidal behaviour. Lancet Psychiatry 2014;1(1): 73-85. doi: 10.1016/S2215-0366(14)70222-6.
Turecki G, Brent DA. Suicide and suicidal behaviour. Lancet 2016;387(10024):1227-39. doi: 10.1016/ S0140-6736(15)00234-2.
World Health Organization. Suicide in the world: global health estimates; 2019. [cited Oct 2, 2023]. Available from: https://apps.who.int/iris/ bitstream/handle/10665/341728/9789240026643- eng.pdf? sequence=1.
May AM, Klonsky ED, Klein DN. Predicting future suicide attempts among depressed suicide ideators: a 10-year longitudinal study. J Psychiat Res 2012;46(7):946-52. doi:10.1016/j.jpsychires. 2012.04.009.
Probert-Lindstrom S, Berge J, Westrin A, Ojehagen A, Pavulans KS. Long-term risk factors for suicide in suicide attempters examined at a medical emergency in patient unit: results from a 32-year follow-up study. BMJ Open 2020;10(10):e038794. doi:10.1136/bmjopen-2020-038794.
Franklin JC, Ribeiro JD, Fox K.R, Bentley KH, Kleiman EM, Huang X, et al. Risk factors for suicidal thoughts and behaviors: A meta-analysis of 50 years of research. Psychological Bulletin 2017;143(2):187-232. doi:10.1037/bul0000084.
Porta M, ed. A Dictionary of Epidemiology. 5th ed. New York: Oxford University Press; 2008.
Fletcher RH. Risk: basic principles. In Clinical Epidemiology: the Essentials. 5th ed. Lippincott: Williams & Wilkins; 2014.
Turecki G, Brent DA, Gunnell D, O’Connor RC, Oquendo MA, Pirkis J, et al. Suicide and suicide risk. Nat Rev Dis Primers 2019;5(1):74. doi:10.1038/ s41572-019-0121- 0.
Favril L, Yu R, Uyar A, Sharpe M, Fazel S. Risk factors for suicide in adults: systematic review and meta-analysis of psychological autopsy studies. BMJ Ment Health 2022; 25(1):148-55. doi: 10.1136/ ebmental-2022-300549.
Miola A, Gardea-Resendez M, Ortiz-Orendain J, Nunez N, Ercis M, Brandon J, et al. Factors associated with suicide attempts in the antecedent illness trajectory of bipolar disorder and schizophrenia. Int J Bipolar Disord 2023;11(1):1-8. doi: 10.1186/s40345-023-00318-3.
Yu R, Chen Y, Li L, Chen J, Guo Y, Bian Z, et al. Factors associated with suicide risk among Chinese adults: A prospective cohort study of 0.5 million individuals. PLoS Med 2021;18(3):e1003545. doi: 10.1371/journal. pmed.1003545.
Leino T, Finseras TR, Skogen JC, Pallesen S, Kristensen JH, Mentzoni RA, Sivertsen B. Examining the relationship between non-suicidal self-harm and suicidality within the past 12-months and gaming problems in Norwegian full-time students. BMC Psychiatry 2014;24(1):1-11. doi: 10.1186/ s12888-024-05694-3.
Marionneau V, Nikkinen J. Gambling-related suicides and suicidality: a systematic review of qualitative evidence. Front Psychiatry 2022;13: 980303. doi: 10.3389/fpsyt.2022.980303.
Ullman K, Landsteiner A, Linskens E, MacDonald R, McKenzie L, Murdoch M, et al. Risk and protective factors across socioecological levels of risk for suicide: an evidence map. Department of Veterans Affairs (US), Washington (DC); 2021. PMID: 34846828.
Favril L, Yu R, Uyar A, Sharpe M, Fazel S. Risk factors for suicide in adults: systematic review and meta-analysis of psychological autopsy studies. BMJ Ment Health 2022;25(4):148-55. doi: 10.1136/ ebmental-2022-300549.
Khamma A. Risk Factors Associated with Suicide: A Case-Control Study in Sukhothai Province. J Psychiatr Assoc Thai 2013;58(1):3-16.
Kavalidou K, Smith DJ, O’Connor RC. The role of physical and mental health multimorbidity in suicidal ideation. J Affect Disord 2017;209:80-5. doi: 10.1016/j.jad.2016.11.026.
Rogerson O, O’Connor RC, O’Connor DB. The effects of childhood trauma on stress-related vulnerability factors and indicators of suicide risk: An ecological momentary assessment study. J Affect Disord 2024;352(1):479-89. doi: 10.1016/j. jad.2024.02.029.
Bolton J. Case formulation after Engel - The 4P model. Philosophy, Psychiatry and Psychology 2014;21(3):179-89. doi: 10.1353/ppp.2014.0027.
Korczak DJ. Canadian Paediatric Society, Mental Health and Developmental Disabilities Committee. Suicidal ideation and behaviour. Paediatr Child Health 2015;20(5):257-64. doi: 10.1093/pch/20. 5.257.
Zhu S, Li X, Wong PWC. Risk and protective factors in suicidal behaviour among young people in Hong Kong: A comparison study between children and adolescents. Psychiatry Res 2023;321:115059. doi: 10.1016/j.psychres.2023.115059.
Franklin JC, Ribeiro JD, Fox KR, Bentley KH, Kleiman EM, Huang X, et al. Risk factors for suicidal thoughts and behaviors: A meta-analysis of 50 years of research. Psychol Bull 2017;143(2): 187-232. doi: 10.1037/bul0000084.
O’Connor RC, Kirtley OJ. The integrated motivational-volitional model of suicidal behaviour. Phil Trans R Soc B 2018;373(1754): 20170268. doi: 10.1098/rstb.2017.0268.
Beale L. Human disease and health promotion. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc; 2017.
McAuliffe C, Corcoran P, Keeley HS, Arensman E, Bille-Brahe U, de Leo D, et al. Problem-solving ability and repetition of deliberate self-harm: A multicentre study. Psychological Medicine 2006; 36(1):45-55. doi: 10.1017/S0033291705005945.
Yang Q, Hu Y-Q, Zeng Z-H, Liu S-J, Wu T, Zhang G-H. The relationship of family functioning and suicidal ideation among adolescents: the mediating role of defeat and the moderating role of meaning in life. Int J Environ Res Public Health 2022;19(23):15895. doi: 10.3390/ijerph192315895.
McGuire S. Centers for disease control and prevention. strategies to prevent obesity and other chronic diseases: The CDC guide to strategies to support breastfeeding mothers and babies. atlanta, GA: U.S. Department of Health and Hu man Services, 2013. Adv Nutr 2014;5(3):291-2. doi: 10.3945/an.114.005900.
Yang H, Gao S, Li J, Yu H, Xu J, Lin C, Yang H, Teng C, Ma H and Zhang N. Remission of symptoms is not equal to functional recovery: Psychosocial functioning impairment in major depression. Front Psychiatry 2022;13:915689. doi: 10.3389/fp¬syt.2022.915689.
Lester D. Suicide and islam. Arch Suicide Res 2006;10(1):77-97. doi:10.1080/13811110500318489.
Shah A, Chandia M. The relationship between suicide and Islam: a cross-national study. J Inj Violence Res 2010;2(2):93-7. doi: 10.5249/jivr. v2i2.60.
Okasha A, Okasha T. Suicide and Islam. In: Wasserman D, ed. Oxford Textbook of Suicidology and Suicide Prevention 2nd. New York: Oxford university press; 2021:53-9.
Ali A, Maharajh HD. Social predictors of suicidal behaviour in adolescents in Trinidad and Tobago. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2005;40(3): 186-91. doi: 10.1007/s00127-005-0846-9.
Leff JP. The epidemiology of mental illness across cultures. In: JL Cox (ed.), Transcultural Psychiatry. London: Croom Helm; 2018:25-39.
Yip PS, Caine E, Yousuf S, Chang SS, Wu KCC, Chen YY. Means restriction for suicide prevention. Lancet 2012;379(9834):2393-9. doi: 10.1016/S0140- 6736(12)60521-2.
National Institute of Mental Health. Suicide prevention. U.S. Department of Health and Human Services. National Institute of Mental Health; 2023. [cited April 4, 2024]. Available from: https://www. nimh.nih.gov/health/topics/suicide-prevention.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 ศรีนครินทร์เวชสาร
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
