The Concept of “Health” in Theravāda Buddhism
Keywords:
สุขภาพ, ชีวิต, จิต, เจตสิก, รูปปรมัตถ์Abstract
Background and objectives: This research project explores the concept of health in Theravāda teachings of ultimate realities and the process of life, having its purposes to understand the concept of “health” in a common definition and in the Buddhist context.
Methods: Documentary Research, philosophical inquiry with textual analysis.
Results: The investigation shows that a dichotomy between the body and the mind, between physical health and mental health, or between physical disease and mental disease, is not found in the Buddhist core teaching of ultimate realities underlying a human life. A human life emerges from a conglomeration of three ultimate truths; the mind, a set of mental concomitants and a set of corporeality. Each function of the mind in collaboration with a changing set of mental concomitants is the key factor leading to a life, health and disease. A physical body comes later as a life-phenomenon.
Conclusions: Health is called to a balance of energy between the mind’s will-force (the force of movement) and mental concomitants’ counter-force (the force of resistance). It signifies the smooth flow of consciousness resulted from the mind’s capacity to keep its balance in the process of life.
แนวคิด “สุขภาพ” ในพุทธศาสนาเถรวาท
หลักการและวัตถุประสงค์: งานวิจัยนี้ศึกษาแนวคิด “สุขภาพ” ตามคำสอนว่าด้วยชีวิตและกระบวนการทางชีวิตในพุทธศาสนาเถรวาท วัตถุประสงค์คือเข้าใจแนวคิด “สุขภาพ” แบบทั่วไปและแบบพุทธศาสตร์
วิธีการศึกษา: วิจัยเอกสาร ตั้งประเด็นคำถามทางปรัชญา และวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัย: มุมมองแบบแยกส่วนระหว่างร่างกายกับจิตใจ ระหว่างสุขภาพกายกับสุขภาพจิต หรือระหว่างโรคทางกายกับโรคทางจิต เป็นสิ่งที่ค้นไม่พบในคำสอนแกนกลางของพุทธศาสนาว่าด้วยความจริงปรมัตถ์เกี่ยวกับชีวิตมนุษย์ ชีวิตของมนุษย์คนหนึ่ง ๆ เกิดจากความจริงปรมัตถ์ ๓ ส่วน คือจิต เจตสิก และรูปปรมัตถ์ การทำงานร่วมกันของจิตกับเจตสิกชุดต่าง ๆ คือปัจจัยสำคัญที่ดึงรูปปรมัตถ์เข้ามาประชุมรวมกันเป็นร่างกายในภายหลัง
สรุป: สุขภาพบ่งถึงความสมดุลระหว่างแรงขับทางจิตกับแรงต้านของเจตสิกชุดจร เป็นความสามารถทางจิตที่รักษากระแสของความรู้สำนึกไว้ได้อย่างราบรื่นในกระบวนการแห่งชีวิต
