ความชุก ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฎิชีวนะอย่างสมเหตุผลและผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยงปลอมปนสเตียรอยด์ในกลุ่มผู้สูงอายุจังหวัดสุราษฎร์ธานี
DOI:
https://doi.org/10.69598/tbps.15.2.81-94คำสำคัญ:
ยาเหลือใช้, การใช้ยาปฏิชีวนะไม่สมเหตุผล, สเตียรอยด์, ผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยง, การปลอมปนสเตียรอยด์บทคัดย่อ
การสำรวจแบบภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุก ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ยาปฎิชีวนะอย่างสมเหตุผล และผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยงปลอมปนสเตียรอยด์ และเปรียบเทียบผลการศึกษาด้านความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรม ตามความแตกต่างของลักษณะประชากร โดยศึกษาในกลุ่มผู้สูงอายุ จังหวัดสุราษฎร์ธานี
6 อำเภอ อำเภอละ 1 ตำบล เก็บข้อมูลตั้งแต่ตุลาคม 2562 – มกราคม 2563 ด้วยวิธีการสำรวจในครัวเรือน และสัมภาษณ์ 591 และ 618 ตัวอย่างตามลำดับ พบว่าในครัวเรือนของผู้สูงอายุมียาปฏิชีวนะเหลือใช้ ร้อยละ 9.32
มีผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยง ร้อยละ 31.64 เมื่อทดสอบด้วยชุดทดสอบสเตียรอยด์เบื้องต้น พบสเตียรอยด์ ร้อยละ 69.44 ในเรื่องการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล พบว่าส่วนใหญ่เรียกยาปฏิชีวนะว่ายาแก้อักเสบ ร้อยละ 54.21
พบคะแนนเฉลี่ยของการมีความรู้ที่ถูกต้อง การมีทัศนคติและพฤติกรรมที่ดี คือ 2.44±1.94, 1.83±1.71, 2.74±1.44 ตามลำดับ (จากคะแนนเต็ม 6, 4 และ 4 คะแนน) ส่วนเรื่องการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยง พบว่ารู้จักสเตียรอยด์
ร้อยละ 26.90 และในจำนวนที่รู้จักทั้งหมดร้อยละ 55.35 รู้จักข้อบ่งใช้ ร้อยละ 69.81 ทราบว่าผลเสียจากการใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน คะแนนเฉลี่ยของการมีทัศนคติและพฤติกรรมที่ดีต่อการใช้ผลิตภัณฑ์กลุ่มเสี่ยง คือ 2.60±1.90, 4.51±1.70 (จากคะแนนเต็ม 5 และ 6 คะแนน) เมื่อเปรียบเทียบข้อมูลทั่วไปของกลุ่มตัวอย่าง พบว่า 1) ช่วงอายุที่แตกต่างกันมีความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=3.165, p-value=0.043) 2) ช่วงอายุที่แตกต่างกันมีพฤติกรรมการใช้ยาปฏิชีวนะที่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=4.407, p-value=0.013) 3) ช่วงอายุที่แตกต่างกันมีพฤติกรรมการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=5.535, p-value=0.004) 4) ระดับการศึกษาที่แตกต่างกันมีทัศนคติการใช้ยาปฏิชีวนะแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (F=3.904, p-value=0.021)
5) ระดับการศึกษาแตกต่างกันมีทัศนคติต่อการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ (F=5.535,
p-value=0.004) 6) ระดับการศึกษา (χ2=25.26, p-value=0.001) และ 7) อายุ (χ2=30.45, p-value<0.001)
มีความสัมพันธ์กับความรู้เกี่ยวกับการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพกลุ่มเสี่ยงปลอมปนสเตียรอยด์
เอกสารอ้างอิง
Office of Science and Technology, Royal Thai Embassy, Brussels. Management of antimicrobial resistance with whole genome sequencing (WGS) technology. Sci Technol Brussels Newsl [Internet]. 2019 [cited 2019 Dec 11](5):1-5. Available from: https://www.thaiscience.eu/uploads/ journal_20190717160308-pdf.pdf (in Thai)
Hfocus News Agency. Rational drug use hospital [Internet]. Udon Thani: Hfocus; 2016 [Cited 2019 Dec 11]. Available from: https://www.hfocus.org/content/2016/07/12427 (in Thai)
The Medical News. Steroid problem evil for health damage of Thai people [Internet]. Bangkok: Wongkarnpat; 2014 [Cited 2019 Dec 11]. Available from: http://wongkarnpat.com/viewya.php?id=1262#.Xfh7vugzYdV (in Thai)
Kiatying-Angsulee N. The control of steroid distribution. Ya-wipak [Internet]. 2014 [cited 2019 Dec 11];6(22):1-7. Available from: http://www.thaidrugwatch.org/download/ series/series22.pdf (in Thai)
Pumtong S. Report of drug safety in community project 2018-2019 [Internet]. Nonthaburi: Food and Drug Administration; 2019 [cited 2019 Dec 11]. Available from: http://ndi.fda.moph.go.th/uploads/sensible_file/20191118101736.pdf (in Thai)
Siengjaew C, Nimdet K, Suwan N, Makchumnum P, Thongchim W, Phetprodit N. The project promotes safe drug in the community. Surat Thani Province, 2018. Reg 11 Med J. 2019;33(1):231-42. (in Thai)
Saweksap S, Lerkiatbundit S, Yongpraderm S. Effects of telephone follow-up for reducing noncompliance to oral amoxycillin. Thai J Pharm Pract. 2012;4(1):17-27. (in Thai)
Manee S. Prevalence of medicine and steroid adulterated health products among elderly in Phayao Province. Phayao: Phayao Provincial Public Health Office. 2017. (in Thai)
Angkanavisul T, Musikachai P. Lessons learned from the project on drug safety management within community by engaging the network of partners in Phra Nakhon Si Ayutthaya during 2015-2017. Thai J Pharm Pract. 2018;10(1):142-60. (in Thai)
Panya R. Effects of the intervention on steroid adulterated health products at the communities in the catchment area of Khun Lan Sub-district Health Promoting Hospital, Dok Kham Tai District, Phayao. Thai J Pharm Pract. 2019;11(3):552-63. (in Thai)
Mongkolchaipak J, Ruamsuk J, Chaiprateep A. The study of customer’s knowledge and behavior in using antibiotics at community drug store in Pathum Thani Province. EAU Herit J. 2012;6(2):91-100. (in Thai)
Asipong S. Health product use behavior with no medical indications among patients with chronic diseases at Rasi Salai, Sisaket Province. Thai J Pharm Pract. 2015;7(2):105-13. (in Thai)
Plengchai S. Transformation of steroids adulterated in medicine to food. Ya-wipak [Internet]. 2014 [cited 2019 Dec 11];6(22):20-2. Available from: http://www.thaidrugwatch. org/download/series/series22.pdf (in Thai)
