ผลลัพธ์ทางคลินิกของ alteplase ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลัน ณ โรงพยาบาลน่าน
DOI:
https://doi.org/10.69598/tbps.16.2.33-45คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลัน, ยาละลายลิ่มเลือด, ผลลัพธ์ที่ดีทางคลินิก, ภาวะเลือดออกในสมองที่แสดงอาการบทคัดย่อ
โรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดในประเทศไทยมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ยา alteplase เป็นยาละลายลิ่มเลือดที่ถูกขึ้นทะเบียนสำหรับการรักษาโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลัน กรณีที่เริ่มมีอาการไม่เกิน 3-4.5 ชั่วโมง การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลลัพธ์ทางคลินิกจากการใช้ยา alteplase ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลัน การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลังแบบไปข้างหน้าในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลันที่เข้ารับการรักษา ณ โรงพยาบาลน่าน ระหว่างเดือนมกราคม พ.ศ. 2555 ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2562 โดยมีผู้ป่วยที่เข้าเกณฑ์จำนวน 246 ราย แบ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับยา alteplase 142 ราย และไม่ได้ยา alteplase 104 ราย ผลการศึกษาพบว่าที่ 24 ชั่วโมง ร้อยละ 48.94 ในกลุ่มที่ได้ยา alteplase มีผลลัพธ์ที่ดีกว่า (คะแนน NIHSS ลดลงมากกว่าหรือเท่ากับ 4 คะแนน) เมื่อเปรียบเทียบกับร้อยละ 26.51 ในกลุ่มที่ไม่ได้รับยา alteplase [OR 2.66 (95%CI 1.48-4.97, p-value =0.001)] เมื่อติดตามที่ 1, 3 และ 6 เดือน พบว่ากลุ่มที่ได้รับยา alteplase เกิดผลลัพธ์ที่ดี (Barthel index มากกว่าหรือเท่ากับ 95 คะแนน)ไม่แตกต่างจากกลุ่มที่ไม่ได้ยา alteplase [OR 1.69 (95%CI 0.88-3.23, p-value =0.140), OR 1.54 (95%CI 0.71-3.38, p-value =0.322), OR 2.14 (95%CI 0.93-4.93, p-value =0.091) ตามลำดับ] แต่จำนวนผู้ป่วยที่ได้ยา alteplase มี Modified Rankin Scale 0-1 ขณะจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลมากกว่ากลุ่มที่ไม่ได้ยา alteplase อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ [OR 3.56 (95%CI 1.85-6.84), p-value =0.000] ส่วนผลข้างเคียงพบว่ากลุ่มที่ได้ยา alteplase เกิดเลือดออกในสมองมากกว่ากลุ่มที่ไม่ได้ยา alteplase อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ร้อยละ 19.01 และร้อยละ 2.88 ตามลำดับ) [OR 7.90 (95% CI 2.33-26.84, p-value =0.000)] ดังนั้นการรักษาด้วยยา alteplase ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดเฉียบพลันสามารถลดความรุนแรงของโรคและความพิการของผู้ป่วยได้ อย่างไรก็ตามควรเฝ้าระวังการเกิดเลือดออกในสมองอย่างใกล้ชิด
เอกสารอ้างอิง
Prasat Neurological Institute. Clinical Practice Guidelines for ischemic stroke. Bangkok: The Institute; 2019. (In Thai)
Prapa-Anantachai P, Muengtaweepongsa S. Stroke syndrome. Thai J Neurol. 2014;30:24-34. (In Thai)
Division of Non Communicable Diseases [Internet]. Bangkok: Ministry of Public Health; 2019 [cited 2019 Dec 9]. Available from: http://www.thaincd.com/2016/mission/ documents.php?tid=32&gid=1-020. (In Thai)
Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, Adeoye OM, Bambakidis NC, Becker K, et al. Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke: 2019 update to the 2018 guidelines for the early management of acute ischemic stroke: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2019; 50(12):e344-e418.
Dharmasaroja PA, Dharmasaroja P, Muengtaweepongsa S. Outcomes of Thai patients with acute ischemic stroke after intravenous thrombolysis. J Neurol Sci. 2011. 2011;300(1-2):74-7.
Watcharasaksilp K. The outcome of thrombolytic therapy for acute ischemic stroke after extended treatment from 3 to 4.5 hours in Maharaj Nakorn Chiang Mai Hospital. Chiang Mai Med J. 2015;54(2):71-80.
The National Institute of Neurological Disorders and Stroke rt-PA Stroke Study Group. Tissue plasminogen activator for acute ischemic stroke. N Eng J Med. 1995;333(24):1581-8.
Hacke W, Kaste M, Bluhmki E, Brozman M, Dávalos A, Guidetti D, et al. Thrombolysis with alteplase 3 to 4.5 hours after acute ischemic stroke. N Eng J Med. 2008;359(13): 1317-29.
Brott T, Adams Jr HP, Olinger CP, Marler JR, Barsan WG, Biller J, et al. Measurements of acute cerebral infarction: a clinical examination scale. Stroke. 1989;20(7):864-70.
Banks JL, Marotta CA. Outcomes validity and reliability of the modified Rankin scale: implications for stroke clinical trials: a literature review and synthesis. Stroke. 2007;38(3):1091-6.
Mahoney FI, Barthel DW. Functional evaluation: the Barthel Index: a simple index of independence useful in scoring improvement in the rehabilitation of the chronically ill. Md State Med J.1965;14:61-5.
Schulman S, Kearon C. Definition of major bleeding in clinical investigations of antihemostatic medicinal products in non-surgical patients. J Thromb Haemost. 2005;3(4):692-4.
Wang H, Chow SC. Sample size calculation for comparing proportions. Encyclopedia of statistical sciences. 2004:3-4.
Demchuk A, Tanne D, Hill M, Kasner S, Hanson S, Grond M, et al. Predictors of good outcome after intravenous tPA for acute ischemic stroke. Neurology. 2001;57(3):474-80.
Mehrpour M, Afrakhte M, Shojaei SF, Sohrabi A, Ashayeri R, Esmaeili S, et al. Factors predicting the outcome of intravenous thrombolysis in stroke patients before rt-PA administration. Caspian J Intern Med. 2019;10(4):424-30.
Sulter G, Steen C, De Keyser J. Use of the Barthel index and modified Rankin scale in acute stroke trials. Stroke. 1999;30(8):1538-41.
Strategy and Planning devision, Office of permanent secretary. Functional key performance indicators of year 2019. Bangkok: Ministry of Public Health; 2019. (In Thai)
Wahlgren N, Ahmed N, Dávalos A, Ford GA, Grond M, Hacke W, et al. Thrombolysis with alteplase for acute ischaemic stroke in the safe implementation of thrombolysis in stroke-monitoring study (SITS-MOST): an observational study. Lancet. 2007;369(9558):275-82.
Boontho J. Clinical outcome of thrombolytic therapy for acute ischemic stroke at Somdejprabuddhalertla Hospital. Region 4-5 medical J. 2015;34(4):297-307.
Demaerschalk BM, Kleindorfer DO, Adeoye OM, Demchuk AM, Fugate JE, Grotta JC, et al. Scientific rationale for the inclusion and exclusion criteria for intravenous alteplase in acute ischemic stroke: a statement for healthcare professionals from the American Heart association/american stroke association. stroke. 2016;47(2):581-641.
