ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการปลอมปนสารสเตียรอยด์ในยาแผนโบราณและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารในชุมชน อําเภอเมือง จังหวัดนครปฐม
DOI:
https://doi.org/10.69598/tbps.16.2.83-95คำสำคัญ:
สเตียรอยด์, ยาแผนโบราณ, ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร, การปลอมปนบทคัดย่อ
ในปัจจุบันพบปัญหาการนำสเตียรอยด์ไปใช้ในทางที่ผิดโดยปลอมปนในผลิตภัณฑ์สุขภาพที่มีจำหน่ายในชุมชน งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความชุกของการปลอมปนของสเตียรอยด์ในยาแผนโบราณและผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
และทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่าง ๆ กับการปลอมปนของสเตียรอยด์ โดยเก็บตัวอย่างผลิตภัณฑ์จากประชาชนในชุมชนอำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม ในระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ. 2561 ถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 และใช้ชุดทดสอบ สเตียรอยด์เบื้องต้นของกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ทดสอบความสัมพันธ์ด้วย
การทดสอบไคว์สแควร์และการทดสอบของฟิชเชอร์ ผลการศึกษาพบผลิตภัณฑ์ที่ศึกษาทั้งหมด 144 ตัวอย่าง เป็น
ยาแผนโบราณจำนวน 90 ตัวอย่าง (ร้อยละ 62.50) ส่วนใหญ่เป็นรูปแบบเม็ด/ลูกกลอน (ร้อยละ 29.86) ไม่มีฉลาก
(ร้อยละ 34.72) และมีฉลากไม่ถูกต้อง (ร้อยละ 46.53) ส่วนผลิตภัณฑ์เสริมอาหารพบจำนวน 54 ตัวอย่าง (ร้อยละ 37.50) ส่วนใหญ่เป็นแคปซูล (ร้อยละ 20.83) ไม่มีฉลาก (ร้อยละ 4.86) และมีฉลากไม่ถูกต้อง (ร้อยละ 11.81)
ผลการตรวจสอบสเตียรอยด์ (เพรดนิโซโลนและ/หรือเดกซาเมทาโซน) ไม่พบการปลอมปนในผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร
แต่พบในผลิตภัณฑ์ยาแผนโบราณ จำนวน 29 ตัวอย่าง (ร้อยละ 32.22) โดยทั้งหมดเป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีเลขทะเบียนและ
มีฉลากไม่ถูกต้อง นอกจากนี้พบว่า รูปแบบยา (p=0.016) ฉลาก (มี/ไม่มี) (c2= 7.15, p=0.007) เลขทะเบียนยา (มี/ไม่มี) (p< 0.01) ความถูกต้องของฉลาก (p=0.001) มีความสัมพันธ์กับการปลอมปนของสเตียรอยด์ในยาแผนโบราณอย่าง
มีนัยสำคัญทางสถิติ ผลการศึกษาแสดงให้เห็นถึงปัญหายาแผนโบราณและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ไม่ปลอดภัยในชุมชน
ซึ่งควรมีการเฝ้าระวังเชิงรุกและพัฒนาศักยภาพของผู้บริโภคเพื่อให้สามารถเลือกซื้อและใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ปลอดภัยต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Drug system monitoring and development centre. Steroid distribution control. [Internet]. C2014 [updated 2014; cited 2021 April 20]. Avaliable from: www.thaidrugwatch.org/ download/series/series15.pdf (in Thai)
Drug system monitoring and development centre. Don’t let the steroids go unpunished. [Internet]. C2012 [updated 2012; cited 2021 April 20]. Avaliable from: www.thaidrugwatch.org/download/series/series22.pdfInsights into the health system (in Thai)
Asipong S. Health product use behavior with no medical indications among patients with chronic diseases at Rasi Salai, Sisaket Province. Thai J Pharm Prac. 2015;7(2):105-13. (in Thai)
Warning of danger found “Modern medicine and steroid” adulterated in food and drink. [Internet]. C2016 [updated 2016 May 21; cited 2021 April 20]. Avaliable from https://www.hfocus.org/content/2016/05/12202 (in Thai)
Nutsathapana C. Adulteration of modern medicines in herbal medicine throughout the country. FDA J. 2012;3(19):71-6. (in Thai)
Ruenruay S, Saokaew S. Situation of medicines and dietary supplements in the health provider board region 3. Thai J Pharm Prac. 2017;9(1):225-35. (in Thai)
Ministry of Public Health and Public and Non-Governmental Organizations. National master plan on the development of Thai herbs. 1st ed. Nontaburi: TS interprint: 2016 (in Thai)
Pooprasert O, Nuengsigkapian P, Sriphong L, Satiraphan M, Burana-osot J, Pochanakom K, et al. Detection of steroids in traditional and herbal medicine. Thai Bull Pharm Sci. 2002;1(1):7-16. (in Thai)
Klinsoonthorn N, Noyprasert P. Steroid in herbal drug at the 4th Public Health Region. Reg 4 Med J. 2001;3(20):178-81. (in Thai
Woraphongsathorn T. Principles of research in public health. 4th ed. Bangkok: Chulalongkorn University Press: 2000 (in Thai)
Department of Medical Sciences. Steroid test kit for traditional medicine (Technique IC). [Internet]. C2018 [updated 2018; cited 2021 April 20]. Avaliable from http://testkit.dmsc.moph.go.th/page-view/125 (in Thai)
Drug Act, B.E. 2510. Royal Thai Government Gazette. No.84; Section 101 (1967, Oct 21) [Internet]. [cited 2021 April 20 ] Available from: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/ PDF/2510/A/101/7.PDF (in Thai)
Dietary Supplement: Notification of Ministry of Public Health B.E.2548, Royal Thai Government Gazette. No.122; Special Section 150 D (Dec 28, 2005) [Internet]. [cited 2021 April 20] Available from: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/ DATA/PDF/2548/00179117.PDF (in Thai)
Akarawaranathorn J, Kitchaiya S. Steroid contamination survey project in traditional medicine in 9 provinces. FDA J. 2014; 21(3):64-72. (in Thai)
Boonmee S, Chairat P. Adulteration of traditional and herbal medicines with steroids in Krabi, Phang-nga and Phuket during 2016-2019. Bull Dept Med Sci. 2020; 62(4): 384-94. (in Thai)
Chayasoti T, Chuamongkol W, Somred A, Truwitthayakhom J. Preliminary testing of steroid adulteration in powders, bolus tablets, tablets, liquid drug and capsules in the Bangkok community. Thai Pharm Health Sci J. 2014; 9(4): 151-6. (In Thai)
Matapatara W, Likitthanaset M. Immunochromato-graphy test kit for detection of dexamethasone and prednisolone in herbal medicinal products. J Health Sci. 2010;19(1):59-70. (in Thai)
