ยายับยั้งระบบประสาทซิมพาเทติกในระบบประสาทส่วนกลาง : ผลลดความดันเลือดและอื่นๆ

Abstract

บทคัดย่อ

          ยายับยั้งระบบประสาทซิมพาเทติกในระบบประสาทส่วนกลางแต่ละชนิดมีคุณสมบัติทางเภสัชวิทยาแตกต่างกัน ยา rilmenidine ซึ่งมีความจำเพาะต่อ I₁-imidazoline receptor (I₁-R) นอกจากลดความดันเลือด ยังแสดงผลดีต่อหัวใจและหลอดเลือด โดยลดการหนาตัวของหัวใจห้องล่างซ้าย ยับยั้งการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด ลดระดับน้ำตาลในเลือด total cholesterol และ triglyceride รวมทั้งปกป้องไต เป็นต้น ซึ่งผลดังกล่าวอาจเกิดจากทั้งฤทธิ์การยับยั้งระบบประสาทซิมพาเทติกในระบบประสาทส่วนกลางและการกระตุ้น I₁-R ที่อวัยวะส่วนปลายโดยตรง ขณะที่ยา a-methyldopa ซึ่งจำเพาะต่อ a₂-adrenergic receptor (a₂-AR) แสดงเฉพาะผลลดความดันเลือด อย่างไรก็ตาม a-methyldopa จัดเป็นยาที่ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์มากกว่ายาอื่นในกลุ่มเดียวกัน ส่วนยา clonidine ซึ่งจับได้ดีทั้ง I₁-R และ a₂-AR ปัจจุบันถูกนำมาใช้ในการรักษาโรคอื่นๆ โดยเฉพาะโรคทางระบบประสาทและจิตเวช เช่น ในผู้ป่วยโรคสมาธิสั้น (attention deficit/ hyperactivity  disorder) ซึ่งยาออกฤทธิ์กระตุ้น a_2A-adrenergic receptor (a_2A-AR) ที่สมองส่วน prefrontal cortex (PFC) ทำให้การควบคุมสมาธิ อารมณ์และพฤติกรรมดีขึ้น เป็นต้น สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อยจากยาทั้งกลุ่ม ได้แก่ ง่วงซึมและปากแห้ง ซึ่งพบอุบัติการณ์สูงกว่าจากยาที่ชอบจับกับ a₂-AR นอกจากนี้เมื่อต้องการหยุดยา clonidine ควรค่อย ๆ ลดขนาดยาเพื่อป้องกัน rebound hypertension และควรระมัดระวังอาการแพ้ยาจาก a-methyldopa อีกทั้งธาตุเหล็กสามารถลดการดูดซึมยา a-methyldopa จากทางเดินอาหารอย่างมีนัยสำคัญ