การวิเคราะห์หาองค์ประกอบของสารหอมระเหยจากเครื่องยาในพิกัดเนาวโกฐด้วยวิธีโครมาโทกราฟีแบบแก๊ส-แมสสเปกโทรเมทรี DETERMINATION OF VOLATILE CONSTITUENTS FROM CRUDE DRUGS OF PHIKUD NAVAKOT BY GAS CHROMATOGRAPHY-MASS SPECTROMETRY

Abstract

       การสกัดน้ำมันหอมระเหยจากเครื่องยา 8 ชนิดที่เป็นส่วนประกอบของพิกัดเนาวโกฐ ได้แก่ โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐกระดูก โกฐก้านพร้าว โกฐพุงปลา และโกฐชฎามังสี โดยใช้ Clevenger apparatus นำมาวิเคราะห์หาองค์ประกอบทางเคมีด้วยวิธีโครมาโทกราฟีแบบแก๊ส-แมสสเปกโทรเมทรี  พบว่า โกฐเขมามีน้ำมันหอมระเหยมากที่สุด (ร้อยละ 1.66±0.47 โดยปริมาตรต่อน้ำหนัก) ในขณะที่โกฐพุงปลาไม่มีน้ำมันหอมระเหยเป็นองค์ประกอบทางเคมี  น้ำมันหอมระเหยของเครื่องยา 4 ชนิด ได้แก่ โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐชฎามังสี และโกฐกระดูก มีองค์ประกอบทางเคมีคล้ายคลึงกับพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Ligusticum sinense cv. Chuanxiong, Angelica sinensis, Nardostachys grandiflora และ Saussurea lappa ตามลำดับ  แต่เครื่องยาอีก 3 ชนิด คือ โกฐสอ โกฐเขมา และโกฐก้านพร้าว มีองค์ประกอบทางเคมีแตกต่างจากพืชที่ยอมรับในปัจจุบันว่าเป็นแหล่งของเครื่องยาทั้งสาม คือ Angelica dahurica, Atractylodes lancea และ Picrorhiza kurrooa ตามลำดับ โครมาโทกราฟีแบบแก๊ส-แมสสเปกโทรเมทรีจึงมีประโยชน์ในการพิสูจน์เอกลักษณ์ของเครื่องยาแต่ละชนิดในพิกัดเนาวโกฐ

       Volatile oils from eight crude drugs used as ingredients of Phikud Navakot, i.e. Kot So, Kot Khamao, Kot Hua Bua, Kot Chiang, Kot Kraduk, Kot Kan Phrao, Kot PhungPla and Kot Chadamangsi, were extracted using a Clevenger apparatus.  Their chemical compositions were analyzed by gas chromatography coupled with mass spectrometry (GC-MS).  The highest yield of volatile oils was obtained from Kot Khamao (1.66±0.47 %v/w) whereas Kot Phung Pla had no volatile oils.  The chemical compositions of the volatile oils of four crude drugs, i.e. Kot Hua Bua, Kot Chiang, Kot Chadamangsi and Kot Kraduk, were similar to those of Ligusticum sinense cv. Chuanxiong, Angelica sinensis, Nardostachys grandiflora and Saussurea lappa respectively.  Interestingly, the other three crude drugs, Kot So, Kot Kamao and Kot Kan Prao, had different chemical compositions from the three herbal plants, Angelica dahurica, Atractylodes lancea and Picrorhiza kurrooa respectively, which are currently recognized as sources of these crude drugs.   GC-MS was therefore a useful technique for the identification of each of the crude drugs contained in Phikud Navakot.