ภาวะการหลั่งกรดมากผิดปกติหลังจากหยุดยา: อาการแทรกซ้อนหลังจากการรักษาด้วยยายับยั้งโปรตอนปั๊มเป็นระยะเวลานาน Rebound Acid Hypersecretion: the Complication after Long-term Treatment with Proton Pump Inhibitors

Abstract

        โรคแผลในทางเดินอาหาร เป็นปัญหาทางการสาธารณสุขที่พบได้ค่อนข้างบ่อย ยากลุ่มยับยั้งโปรตอนปั๊มเป็นยาที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาโรคนี้ เนื่องจากเป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงสุดในการยับยั้งการหลั่งกรดในกระเพาะอาหาร และออกฤทธิ์ได้ค่อนข้างยาวนาน เมื่อเปรียบเทียบกับยากลุ่มอื่นๆ แต่การใช้ยานี้ต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลานานมากกว่า 8 สัปดาห์ แล้วหยุดยาแบบทันทีทันใด จะทำให้เกิดภาวะการหลั่งกรดมากผิดปกติ โดยมีสมมติฐานการเกิดหลายประการ ได้แก่ ระดับแกสทรินในเลือดที่เพิ่มขึ้น การเพิ่มขึ้นของ Parietal cell mass และ Enterochromaffin-like (ECL) cell mass และการเกิด Upregulation ของโปรตอนปั๊ม ซึ่งสามารถประเมินการเกิดภาวะการหลั่งกรดมากผิดปกติหลังจากหยุดยา ได้ 3 วิธี ได้แก่ การวัดปริมาณการหลั่งกรด การวัดความเป็นกรดในกระเพาะอาหารใน 24 ชั่วโมงหรือวัดความเป็นกรดในช่วงกลางคืน และการติดตามความเป็นกรด-ด่างของกระเพาะอาหาร ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดภาวะนี้ได้แก่ ระยะเวลาที่ได้รับยา ชนิดของยาที่ได้รับ และเชื้อ Helicobacter pylori โดยสามารถป้องกันภาวะนี้ได้โดยการค่อยๆปรับลดขนาดยาลง ไม่หยุดยาแบบทันทีทันใด