การเปรียบเทียบค่าความคลาดเคลื่อนของการจัดท่าผู้ป่วยโดยใช้หน้ากากเทอร์โมพลาสติกสองชนิดในการฉายรังสีเนื้องอกในสมองด้วยการใช้ระบบภาพนำวิถี

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: หน้ากากเทอร์โมพลาสติกเป็นอุปกรณ์ยึดตรึงที่เพิ่มความแม่นยำของการจัดท่าผู้ป่วยที่ฉายรังสีบริเวณศีรษะ ฝ่ายรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา โรงพยาบาลศรีนครินทร์ใช้หน้ากากแบบสั้น 2 ชนิดได้แก่  U-shape head mask และ S-type head mask โดย S-type head เป็นหน้ากากชนิดใหม่ที่สามารถใช้ฐานรองหน้ากากชนิดเดียวกับ S-type head & shoulder ที่มีใช้ในหน่วยงาน งานวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบค่าความคลาดเคลื่อนของตำแหน่งการฉายรังสี และความพึงพอใจของผู้ปฏิบัติงานจากการใช้หน้ากากทั้งสองชนิด

วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบเก็บข้อมูลย้อนหลังผู้ป่วยเนื้องอกในสมองที่ฉายรังสีบริเวณศีรษะ จำนวน 41 ราย แบ่งออกเป็นสองกลุ่มตามชนิดของหน้ากาก ที่ฉายรังสีด้วยเทคนิคแบบปรับความเข้ม (intensity modulated radiation therapy; IMRT) และเทคนิคแบบปรับความเข้มหมุนรอบตัว (volumetric modulated arc therapy; VMAT) ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2565 ถึง พฤศจิกายน 2566 ตรวจสอบตำแหน่งก่อนฉายรังสีด้วยระบบภาพนำวิถี (image-guided radiation therapy; IGRT)    ประเมินค่าความคลาดเคลื่อนโดยรวม (total vector error; TVE) ของภาพถ่ายแบบ 2 มิติ (kV orthogonal; kV-kV) และ ภาพปริมาตร 3 มิติ (cone beam computed tomotherapy; CBCT) คำนวณค่า clinical target volume to planning target volume margin โดยสมการของ Van Herk และหาค่าเฉลี่ยความพึงพอใจของผู้ปฏิบัติงานในการจัดทำและการใช้งานหน้ากากทั้งสองชนิด

ผลการศึกษา:  พบว่าหน้ากากทั้งสองชนิดมีค่าเฉลี่ยความคลาดเคลื่อนไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ค่าความคลาดเคลื่อนโดยรวมเมื่อถ่ายภาพ kV-kV เท่ากับ 0.25 และ 0.24 เซนติเมตร ภาพ kV-CBCT เท่ากับ 0.07 และ 0.08 เซนติเมตร ในหน้ากากชนิด S-type และชนิด U-shape ตามลำดับ และ ค่า CTV to PTV margin มีค่าน้อยกว่า 0.5 เซนติเมตร ซึ่งอยู่ในขอบเขตแผนการรักษาของหน่วยงาน และ ความพึงพอใจโดยรวมเฉลี่ยของหน้ากากชนิด U-shape เท่ากับ 3.68 คะแนน และชนิด S-type head เท่ากับ 3.43 คะแนน

สรุป: หน้ากากทั้งสองชนิดเหมาะสมสำหรับจัดท่าฉายรังสีเนื่องจากค่าความคลาดเคลื่อนไม่แตกต่างกันเกินขอบเขตที่หน่วยงานกำหนด แต่อย่างไรก็ตามการตรวจสอบตำแหน่งก่อนฉายรังสีด้วยระบบภาพนำวิถีควรปฏิบัติตามโปรโตคอลการถ่ายภาพแบบ daily kV-kV และ weekly kV-CBCT ทั้งนี้ผู้ปฏิบัติงานพึงพอใจหน้ากากชนิด U-shape มากกว่าชนิด S-type head  เนื่องจากความชำนาญในการใช้งาน