สถานภาพความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาในประเทศไทย: การศึกษาโดยใช้งานวิจัยเป็นฐาน
คำสำคัญ:
สถานภาพความรู้; แพทยศาสตรศึกษา; งานวิจัย; องค์ความรู้; ฐานข้อมูลด้านแพทยศาสตรศึกษาบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: เนื่องจากความหลากหลายของขอบเขตองค์ความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาที่ยังไม่มีการสังเคราะห์อย่างเป็นหมวดหมู่ จึงส่งผลให้องค์ความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาของประเทศไทย มีปริมณฑลการเรียนรู้อยู่ในพื้นที่สีเทาและไม่มีขอบเขตการศึกษาที่ชัดเจน การศึกษานี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานภาพความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาในประเทศไทยและนำเสนอแนวโน้มความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาในอนาคต
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนา เก็บรวบรวมข้อมูลงานวิจัยด้านแพทยศาสตรศึกษาจาก “ฐานข้อมูลด้านแพทยศาสตรศึกษาไทย” ตั้งแต่ปี พ.ศ.2543 – 2560 จากนั้น จึงนำงานวิจัยมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหาและนำเสนอผลการศึกษาผ่านการพรรณนาเชิงสถิติและการวิเคราะห์เชิงพรรณนา
ผลการศึกษา: จากผลงานวิจัยจำนวน 988 เรื่อง สามารถวิเคราะห์สถานภาพความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาในประเทศไทยออกเป็น 8 ประเภท ได้แก่ (1) การพัฒนาการเรียนการสอน จำนวน 428 ผลงาน (ร้อยละ 43.32) (2) การวัดและประเมินผลการเรียนรู้ จำนวน 332 ผลงาน (ร้อยละ 33.60 ) (3) คุณภาพชีวิตของนักศึกษาแพทย์ จำนวน 100 ผลงาน (ร้อยละ 10.12) (4) การบริหารการศึกษา การพัฒนามาตรฐานทางการศึกษาและกิจกรรมส่งเสริมนักศึกษาแพทย์ จำนวน 71 ผลงาน (ร้อยละ 7.19) (5) นวัตกรรมเพื่อสนับสนุนการเรียนการสอน จำนวน 32 ผลงาน (ร้อยละ 3.23) (6) โรงพยาบาลชุมชนกับแพทยศาสตรศึกษา จำนวน 14 ผลงาน (ร้อยละ 1.42) (7) ระเบียบวิธีวิจัยของงานวิจัยด้านแพทยศาสตรศึกษา จำนวน 6 ผลงาน (ร้อยละ 0.61) และ (8) การคงอยู่ในระบบราชการของนักศึกษาแพทย์ จำนวน 5 ผลงาน (ร้อยละ 0.51) ในขณะที่แนวโน้มความรู้ด้านแพทยศาสตรศึกษาในอนาคต มี 4 ประเด็น ได้แก่ (1) เครื่องมือนวัตกรรมเพื่อการเรียนการสอน (2) ห้อง Simulations กับแพทยศาสตรศึกษา (3) การสร้างเสริมประสบการณ์ความเป็นแพทย์ในโรงพยาบาลชุมชนและ (4) การพัฒนาหลักสูตรที่ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสังคม
สรุป: การศึกษานี้จะช่วยเติมเต็มองค์ความรู้รากฐานทางแพทยศาสตรศึกษาของประเทศไทยให้มีความเข้มแข็ง รวมทั้ง บุคลากรที่เกี่ยวข้องจะเข้าใจบทบาทของแพทยศาสตรศึกษามากขึ้นและสามารถผลิตงานวิจัยที่สอดรับกับการเปลี่ยนแปลงของระบบโลกาภิวัฒน์และสังคมได้
เอกสารอ้างอิง
2. วัลลี สัตยาศัย. แพทยศาสตรศึกษาคืออะไร. ธรรมศาสตร์เวชสาร 2556;13: 8-9.
3. Lateef F. Simulation-based learning: Just like the real thing. J Emerg Trauma Shock 2010; 3: 348-52.
4. Neeley SM, Clyne B, Resnick-Ault D. The state of leadership education in US medical schools: results of a national survey. Med Educ Online 2017; 22: 1-4.
5. Jeffries WB, Huggett KN, editors. An introduction to medical teaching. London: Springer, 2010.
6. Walsh K, editors. Oxford textbook of medical education. Oxford: Oxford university press, 2013.
7. Rizwan M, Rosson NJ, Tackett S, Hassoun HT. Opportunities and challenges in the current era of global medical education. IJME 2018; 9: 111-12.
8. Crone RK, Samaan JS. The globalization of medical education. Innovations in Global Medical and Health Education 2013; 2: 1-5.
9. Norman G. Medical education: past, present and future. Perspect Med Educ 2012; 1: 6-14.
10. Maniate JM. Trends and opportunities in medical education: Aligning to societal needs and expectations. Archives of Medicine and Health Sciences 2017; 5: 154-56.
11. ศุภวรรณ สัจจพิบูล. แนวคิดการนิเทศเพื่อพัฒนาสมรรถนะการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21. วารสาร มหาวิทยาลัยศิลปากร 2560; 37: 203-22.
