ความเชื่อของผู้ปกครองต่อความร่วมมือในการใช้ยาจิตเวชของผู้ป่วยเด็กออทิสติก
คำสำคัญ:
ความร่วมมือในการใช้ยา; ผู้ป่วยออทิสติก; พฤติกรรมการใช้ยา; ความเชื่อเกี่ยวกับยาจิตเวชบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: ความร่วมมือในการรักษาและปัจจัยที่มีผลต่อความร่วมมือเป็นสิ่งที่ส่งผลกระทบต่อการรักษาผู้ป่วยออทิสติกทั้งทางตรงและทางอ้อม การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อหาระดับความร่วมมือในการใช้ยาจิตเวชของผู้ป่วยออทิสติก และหาปัจจัยที่ส่งผลต่อความร่วมมือในการใช้ยาจิตเวชของผู้ป่วยออทิสติก
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาภาคตัดขวาง โดยเก็บข้อมูลจากผู้ปกครองของผู้ป่วยออทิสติกที่เข้ารับบริการ ณ แผนกผู้ป่วยนอก (จิตเวช) ของโรงพยาบาลศรีนครินทร์ ในช่วงเดือนมกราคม-สิงหาคม พ.ศ.2560 เครื่องมือที่ใช้เก็บข้อมูลคือ 1) แบบเก็บข้อมูลทั่วไปของผู้ปกครอง 2) แบบเก็บข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับผู้ป่วยออทิสติก 3) แบบสอบถามพฤติกรรมการใช้ยาสำหรับคนไทย (Medication Taking Behavior in Thai; MTB-Thai) มีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค เท่ากับ 0.62 4) แบบสอบถามความเชื่อเกี่ยวกับยา (Beliefs about medicines questionnaire; BMQ) มีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค 0.73 5.)โปรแกรม Electronic Data Capture and Coding Tool for Medication Regimen Complexity วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ Mann-Whitney U test, Spearman’s rho correlation และ multiple logistic regression
ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 106 ราย ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 79.2) อายุเฉลี่ย 42.7 ± 8.9 ปี มีความสัมพันธ์กับผู้ป่วยคือเป็นมารดา (ร้อยละ 73.6) จบการศึกษาระดับปริญญาตรีหรือเทียบเท่า (ร้อยละ 50.9) ประกอบอาชีพข้าราชการหรือพนักงานรัฐวิสาหกิจ (ร้อยละ 32.1) และสถานภาพสมรสส่วนใหญ่อยู่ด้วยกัน (ร้อยละ 75.5) จากการประเมินความร่วมมือในการใช้ยา โดยสอบถามจากผู้ปกครอง พบว่ามีความร่วมมือในระดับสูง จำนวน 61 ราย (ร้อยละ 57.5) และระดับปานกลาง 29 ราย (ร้อยละ 27.4) สาเหตุของความไม่ร่วมมือในการใช้ยา ส่วนใหญ่เป็นพฤติกรรมที่ไม่จงใจ เช่น การลืม โดยความเชื่อทั่วไปด้านอันตรายจากการใช้ยามีความสัมพันธ์ทางลบกับความร่วมมือในการใช้ยาจิตเวช (rs = - 0.295 , p= 0.016) ซึ่งกลุ่มผู้ปกครองที่ไม่มีความเชื่อเกี่ยวกับอันตรายของยาจะมีคะแนนความร่วมมือในการใช้ยามากกว่ากลุ่มที่มีความเชื่อดังกล่าวอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.049) ส่วนปัจจัยอื่น ๆ ไม่พบว่ามีผลต่อความร่วมมือในการใช้ยาจิตเวชของผู้ป่วยออทิสติก
สรุป: ผู้ปกครองร้อยละ 57.5 มีความร่วมมือในการใช้ยาในระดับสูง และความเชื่อด้านอันตรายจากการใช้ยาเป็นปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางลบกับความร่วมมือในการใช้ยา ทั้งนี้ควรมีการศึกษาในระยะยาวเพื่อค้นหาสาเหตุและปัจจัยอื่นๆต่อไป
เอกสารอ้างอิง
2. Centers for Disease Control and Prevention. CDC estimates 1 in 68 children has been identified with autism spectrum disorder [online] 2016 July. [Accessed Sep 5, 2018]. Available from: http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/ data.
3. Thai Autism Foundation. The situation of autism patient in Thailand 2553 [online] 2010 May. [Accessed Sep 5, 2018]. Available from http://oknation.nationtv.tv/blog/autisticthai/2010/06/04/entry-2.
4. Jobski K, Höfer J, Hoffmann F, Bachmann C. Use of psychotropic drugs in patients with autism spectrum disorders: a systematic review. Acta Psychiatr Scand 2017; 135: 8–28.
5. Williams PG, Woods C, Stevenson M, Davis DW, Radmacher P, Smith M. Psychotropic medication use in children with autism in the Kentucky Medicaid population. Clin Pediatr (Phila) 2012; 51: 923–7.
6. Wichaikam D, Watcharasinthu A. Use of health care services of children with autism at Yuwaprasart Waithayopathum Child Psychiatric Hospital. Chula Med J 2556; 57: 625-37.
7. Logan SL, Carpenter L, Leslie RS, Hunt KS, Garrett-Mayer E, Charles J, et al. Rates and predictors of adherence to psychotropic medications in children with autism spectrum disorders. J Autism Dev Disord 2014; 44: 2931–48.
8. Hock R, Kinsman A, Ortaglia A. Examining treatment adherence among guardians of children with autism spectrum disorder. Disabil Health J 2015; 8: 407–13.
9. Horne R, Chapman SC, Parham R, Freemantle N, Forbes A, Cooper V. Understanding patients’ adherence-related beliefs about medicines prescribed for long-term conditions: a meta-analytic review of the Necessity-Concerns Framework. PLoS One 2013; 8: e80633.
10. Conn KM, Halterman JS, Lynch K, Cabana MD. The impact of guardians’ medication beliefs on asthma management. Pediatrics 2007; 120: e521–6.
11. Pitisutham P, Pichiensoonthon C, (editor). Clinical research textbooks. Bangkok: Faculty of Tropical Medicine, Mahidol University; 2554
12. Sakthong P, Sonsa-Ardjit N, Sukarnjanaset P, Munpan W, Suksanga P. Development and psychometric testing of the medication taking behavior in Thai patients. Int J Clin Pharm 2016; 38:438-45.
13. Horne R, Weinman J, Hankins M. The beliefs about medicines questionnaire: The development and evaluation of a new method for assessing the cognitive representation of medication. Psychology & Health 1999; 14:1-24.
14. Lueang-somnapa Y, Leung-somnapa S, Phaeng S, Thasirasawat P, Kiewcha-am R, Suwattanakul W. Confirmatory component analysis, Thai language beliefs about medicine. JPMC 2557; 31: 297-310.
15. Libby AM, Fish DN, Hosokawa PW, Linnebur SA, Metz KR, Nair KV, et al. Patient-Level Medication Regimen Complexity across Populations with Chronic Disease. Clin Ther 2013; 35: 385-98.
16. Charuscharungkiat N, Watcharasinthu A. Quality of life of autism spectrum disorder patient’s care givers and related factors. JPAT 2556; 58: 233-44.
17. Arnold LE, Farmer C, Kraemer HC, Davies M, Witwer A, Chuang S, et al. Moderators, mediators, and other predictors of risperidone response in children with autistic disorder and irritability. J Child Adolesc Psychopharmacol 2010; 20: 83–93.
18. Moore TR, Symons FJ. Adherence to Behavioral and Medical Treatment Recommendations by Guardians of Children with Autism Spectrum Disorders. J Autism Dev Disord 2009; 39: 1173–84.
