เปรียบเทียบความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ความรู้ และพฤติกรรมป้องกัน ในประชากรกลุ่มเสี่ยงพื้นที่รอบแหล่งน้ำชุมชนชนบทและชุมชนเมือง

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: อุบัติการณ์ของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น โดยปัจจัยด้านพฤติกรรมการบริโภคอาหารเสี่ยง เนื่องจากความไม่เพียงพอของความรู้ รวมถึงลักษณะทางสังคมที่แตกต่างกัน ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบความชุกของการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ ความรู้และพฤติกรรมป้องกัน ในประชากรกลุ่มเสี่ยงพื้นที่รอบแหล่งน้ำชุมชนชนบทและชุมชนเมือง  

วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์ ในกลุ่มประชาชนอายุ 40 ปี ขึ้นไป ใช้สูตรคำนวณขนาดตัวอย่างเพื่อเปรียบเทียบค่าสัดส่วนได้กลุ่มตัวอย่างกลุ่มละ 101 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยแบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น และตรวจการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในอุจจาระโดย Kato's thick smear technique วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ Chi-square Test  และ OR, 95% CI OR

ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างทั้งสองกลุ่ม ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย มีอายุระหว่าง 40-49 ปี  มีสถานะภาพสมรส จบการศึกษาระดับประถมศึกษา รายได้เฉลี่ยต่อเดือนต่ำกว่า 3,000 บาท ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ส่วนใหญ่เคยกินปลาในแหล่งน้ำของชุมชน เคยตรวจอุจจาระหาพยาธิใบไม้ตับในรอบ 3 ปี เคยรับประทานอาหารที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับ เมื่อเปรียบเทียบความชุก ความรู้และพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคพยาธิใบไม้ตับ พบว่า แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p=.015, .035 และ <.001 ตามลำดับ โดยกลุ่มเสี่ยงในชุมชนเมืองพบความชุกการติดเชื้อ และมีพฤติกรรมเสี่ยงน้อยกว่ากลุ่มเสี่ยงในชุมชนชนบท แต่มีความรู้สูงกว่าชุมชนชนบท

สรุป: กลุ่มเสี่ยงในเขตชนบทมีความชุก และพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับมากกว่ากลุ่มเสี่ยงในเขตเมือง แต่ความรู้น้อยกว่า ดังนั้น จึงควรเสริมสร้างความรู้และจัดกิจกรรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคพยาธิใบไม้ตับแก่ประชาชนในพื้นที่รอบแหล่งน้ำชนบท