ความสัมพันธ์ระหว่างความแปรปรวนของอัตราการเต้นของหัวใจ กับความบกพร่องทางระบบประสาทสั่งการและระดับความพิการในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือดระยะเรื้อรัง

Waroonnapa Srisoparb; ณัฐชยา ชนแดน; พรรณรายณ์ พลูศิริ; สุกัญญา ศรีสวัสดิ์; สุจิตรา มีสีบัว; โอฬาร อิสริยะพันธุ์; ปฏิวัติ โชติมล; ดวงนภา รุ่งพิบูลโสภิษฐ์; เบญจรัตน์ แสงทอง; เกริกเกียรติ จินดา

ผู้แต่ง

Waroonnapa Srisoparb 065-2377599
ณัฐชยา ชนแดน ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
พรรณรายณ์ พลูศิริ ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
สุกัญญา ศรีสวัสดิ์ ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
สุจิตรา มีสีบัว ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
โอฬาร อิสริยะพันธุ์ ภาควิชากายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
ปฏิวัติ โชติมล ภาควิชาเทคโนโลยีหัวใจและทรวงอก คณะสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
ดวงนภา รุ่งพิบูลโสภิษฐ์ หน่วยประสาทวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
เบญจรัตน์ แสงทอง คณะกายภาพบำบัด และเวชศาสตร์การกีฬา มหาวิทยาลัยรังสิต กรุงเทพมหานคร
เกริกเกียรติ จินดา ภาควิชาสรีรวิทยา คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

คำสำคัญ:

ความแปรปรวนของอัตราการเต้นของหัวใจ, โรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือด, ความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการ, ระดับความพิการ

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: ความบกพร่องของระบบประสาทอัตโนมัติที่ควบคุมหัวใจและหลอดเลือด ประเมินโดยค่าความแปรปรวนของอัตราการเต้นของหัวใจ (Heart rate variability: HRV) มีความสัมพันธ์กับความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการของรยางค์ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลัน การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ ทดสอบความสัมพันธ์ระหว่าง HRV กับความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการ และระดับความพิการในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือดระยะเรื้อรัง

วิธีการศึกษา: อาสาสมัคร 13 คน อายุ 40-75 ปี เป็นโรคหลอดเลือดสมอง 6 เดือน – 5 ปี สามารถยืนเองอย่างน้อย 5 นาที และทำตามคำสั่ง 2 ขั้นตอนได้ ถูกคัดเลือกเข้าร่วมการศึกษา อาสาสมัครได้รับการประเมิน HRV ในท่านอนหงาย เป็นเวลา 20 นาที ประเมินความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการของรยางค์ส่วนบนและล่าง และระดับความพิการ ด้วยแบบประเมิน Fugl-Meyer assessment (FMA) และ Modified Rankin Scale (mRS) ตามลำดับ ทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรโดยใช้สถิติ Spearman’s correlation coefficients ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ p< 0.05

ผลการศึกษา: ผลการศึกษาพบความสัมพันธ์เชิงบวกระดับปานกลาง ระหว่างความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการของของรยางค์ส่วนบน (FMA-UEs) กับ อัตราส่วนความถี่ต่ำในหน่วยมาตรฐาน (LF nu) ( r =0.622; p=0.02) และ อัตราส่วนความถี่ต่ำ (LF) ต่อความถี่สูง (HF) (LF/HF) (r=0.561; p=0.04) นอกจากนี้ พบความสัมพันธ์เชิงลบระดับสูง ระหว่างค่า LF nu (r=-0.855; p<0.000) และ LF/HF ratio (r=-0.711; p=0.006) กับระดับความพิการ

สรุปผลการศึกษา: ความแปรปรวนอัตราการเต้นของหัวใจในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดสมองขาดเลือดระยะเรื้อรังมีความสัมพันธ์กับความบกพร่องของระบบประสาทสั่งการ และระดับความพิการ

เอกสารอ้างอิง

1. Venketasubramanian N, Yoon BW, Pandian J, Navarro JC. Stroke Epidemiology in South, East, and South-East Asia: A Review. JoS. 2017; 19(3): 286-94.
2. Al-Qudah ZA, Yacoub HA, Souayah N. Disorders of the Autonomic Nervous System after Hemispheric Cerebrovascular Disorders: An Update. J Vasc Interv Neurol. 2015; 8(4): 43-52.
3. Chen Z, Venkat P, Seyfried D, Chopp M, Yan T, Chen J. Brain-Heart Interaction: Cardiac Complications After Stroke. Circulation research. 2017; 121(4): 451-68.
4. Rajendra Acharya U, Paul Joseph K, Kannathal N, Lim CM, Suri JS. Heart rate variability: a review. Med Biol Eng Comput. 2006; 44(12): 1031-51.
5. Katz-Leurer M, Shochina M. Heart Rate Variability (HRV) parameters correlate with motor impairment and aerobic capacity in stroke patients. NeuroRehabilitation. 2005; 20(2): 91-5.
6. Cohen J. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences ed 2. Hillsdale. NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1988.
7. Sethi A, Callaway CW, Sejdic E, Terhorst L, Skidmore ER. Heart Rate Variability Is Associated with Motor Outcome 3-Months after Stroke. J Stroke Cerebrovasc Dis: the official journal of National Stroke Association. 2016; 25(1): 129-35.
8. Pagamas Piriyaprasarth Department of Physical Therapy FoAHS, Thammasat University. Stroke Assessment Tools. 2016; 38(3).
9. Geert Sulter CS, and Jacques De Keyser. Use of the Barthel Index and Modified Rankin Scale in Acute Stroke Trials. Stroke. 1999; 30:8.
10. สุคนธสรรพ์ อ. Cardiovascular medicine: The new balance. พิมพ์ครั้งที่ 1. ed. ศรัณย์ ค, editor. เชียงใหม่: คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2555.
11. Gujjar AR, Sathyaprabha TN, Nagaraja D, Thennarasu K, Pradhan N. Heart rate variability and outcome in acute severe stroke: role of power spectral analysis. Neurocrit Care. 2004; 1(3): 347-53.
12. Arad M, Abboud S, Radai MM, Adunsky A. Heart rate variability parameters correlate with functional independence measures in ischemic stroke patients. J Electrocardiol. 2002; 35: 243-6.
13. Adams HP, Jr., Bendixen BH, Kappelle LJ, Biller J, Love BB, Gordon DL, et al. Classification of subtype of acute ischemic stroke. Stroke. 1993; 24(1): 35-41.