ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง จังหวัดขอนแก่น
คำสำคัญ:
โรคเบาหวาน; ผู้สูงอายุ; โรงพยาบาลชุมชนบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: โรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่พบมากในผู้สูงอายุและมีผู้ป่วยจำนวนมากที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมาย ทั้งนี้ยังไม่พบการศึกษาอัตราความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุในบริบทโรงพยาบาลชุมชน ดังนั้นผู้วิจัยจึงสนใจศึกษาหาความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุในโรงพยาบาลอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาภาคตัดขวางเชิงพรรณนา (Cross-sectional descriptive study) คัดเลือกจากกลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยเบาหวานที่อายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไปที่มาติดตามการรักษาที่โรงพยาบาลอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น ในช่วงเดือนกันยายน – ธันวาคม พ.ศ. 2561 จำนวน 220 ราย เครื่องมือที่ใช้คือ 1) แบบบันทึกข้อมูลทั่วไป 2) แบบบันทึกข้อมูลสุขภาพ 3)แบบบันทึกข้อมูลการรักษาโรคเบาหวาน 4) แบบบันทึกข้อมูลความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน L-IADL 5) แบบบันทึกข้อมูลสุขภาพครอบครัวและชุมชน 6) แบบบันทึกข้อมูลสุขภาพจิต 2Q และ 9Q และ 7) แบบบันทึกข้อมูลภาวะพุทธิปัญญาเสื่อมระยะแรก MoCA วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ Frequency, Percentage, Prevalence rate with 95%CI, Mean (Standard deviation), Pearson Chi square, Odds ratio, Multiple Logistic Regression
ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุที่เข้าร่วมการศึกษาครั้งนี้มี 220 ราย คิดเป็นอัตราการตอบรับร้อยละ 100 เป็นหญิง 150 ราย (ร้อยละ 68.2) เป็นชาย 70 ราย (ร้อยละ 31.8) อายุเฉลี่ย 71.7±5.5 ปี (พิสัย 65-90 ปี) ความชุกของการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยโรคเบาหวานสูงอายุ (HbA1c >7.5%) พบร้อยละ 76.4 (95% CI 70.7-82.0) และปัจจัยที่สัมพันธ์กับการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยโรคเบาหวานสูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ ค่าระดับน้ำตาลในเลือดขณะอดอาหารที่สูงมากกว่า 170 มก./ดล. (adjusted OR = 8.1, 95% CI: 1.8-37.2)
สรุป: ความชุกของการไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ตามเป้าหมายของผู้ป่วยโรคเบาหวานสูงอายุในโรงพยาบาลมีค่าค่อนข้างสูงและพบมากถึง 3 ใน 4 ของผู้ป่วยโรคเบาหวานสูงอายุและมีปัจจัยที่สัมพันธ์คือ ค่าระดับน้ำตาลในเลือดขณะอดอาหารที่สูงมากกว่า 170 มก./ดล.
เอกสารอ้างอิง
2. ชัชลิต รัตรสาร. การระบาดของโรคเบาหวานและผลกระทบที่มีต่อประเทศไทย. กรุงเทพฯ: Novo Nordisk Pharma (Thailand) Ltd.; 2556.
3. World Health Organization. Global Report on Diabetes. Geneva: World Health Organization; 2016.
4. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, Hilary K. Global Prevalence of Diabetes: Estimates for the year 2000 and projection for 2030. Diabetes Care 2004; 27: 1047–53.
5. ปราโมทย์ ประสาทกุล, มนสิการ กาญจนะจิตรา, ศุทธิดา ชวนวัน, จงจิตต์ ฤทธิรงค์, ปิยวัฒน์ เกตุวงศา, สุภรต์ จรัสสิทธิ์, และคณะ. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2557. กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน); 2558.
6. ปราโมทย์ ประสาทกุล, มนสิการ กาญจนะจิตรา, ศุทธิดา ชวนวัน, จงจิตต์ ฤทธิรงค์, ปิยวัฒน์ เกตุวงศา, สุภรต์ จรัสสิทธิ์, และคณะ. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2558. กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน); 2559.
7. ราม รังสินธุ์, ปิยทัศน์ ทัศนาวิวัฒน์, คณะทำงาน เจ้าหน้าที่เครือข่ายวิจัยกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย (MedResNet). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ การประเมินผลการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และโรคความดันโลหิตสูงของโรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขและโรงพยาบาลในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ปี 2558. สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.); 2558.
8. กระทรวงสาธารณสุข. รายงานตามตัวชี้วัดในระดับกระทรวง ปี 2560: ร้อยละของผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมได้ เขตสุขภาพที่ 7 จังหวัดขอนแก่น ปีงบประมาณ 2560 [อินเทอร์เน็ต]. 2560 [เข้าถึงเมื่อ 2560 พ.ย. 23]. เข้าถึงได้จาก: https://bit.ly/2Fd7RpG
9. ปกาสิต โอวาทกานนท์. ผลการดูแลรักษาเบาหวานและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการไม่สามารถควบคุม ระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในโรงพยาบาลทรายมูล. ศรีนครินทร์เวชสาร 2554; 26: 339–49.
10. กุสุมา กังหลี. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารพยาบาลทหารบก 2557; 15: 256–68.
11. พรทิพย์ มาลาธรรม, ปิยนันท์ พรหมคง, ประคอง อินทรสมบัติ. ปัจจัยทำนายระดับน้ำตาลในเลือดของผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2. รามาธิบดีพยาบาลสาร 2553; 16: 217–37.
12. ชนิกา ตู้จินดา, วรภัทร วงษ์สวัสดิ์, สาธิต วรรณแสง, ธวัชชัย พีรพัฒน์ดิษฐ์, วรรณี นิธิยานันท์, อัมพา สุทธิจำรูญ, และคณะ. แนวทางเวชปฏิบัติ สำหรับโรคเบาหวาน 2560. พิมพ์ครั้งที่ 2. ปทุมธานี: บริษัท ร่มเย็น มีเดีย จำกัด; 2560.
13. อรรถเกียรติ กาญจนพิบูลวงศ์, วิชัย เอกพลากร, ธนพันธ์ สุขสอาด, วิชช์ เกษมทรัพย์. รายงานสถานการณ์โรค NCDs ฉบับที่ 2 [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี; 2559 [เข้าถึงเมื่อ 2560 พ.ย. 23]. เข้าถึงได้จาก: https://bit.ly/2JgLHa7
14. ธิติพันธ์ ธานีรัตน์. ความชุกของภาวะซึมเศร้า ระดับน้ำตาลสะสมในเลือด และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่เข้ารับการรักษาแบบผู้ป่วยนอก คลินิกต่อมไร้ท่อ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ [อินเทอร์เน็ต]. 2551 [เข้าถึงเมื่อ 2562 มี.ค. 23]. เข้าถึงได้จาก: http://cuir.car.chula.ac.th/bitstream/123456789/14730/1/Thitiphan_th.pdf
15. Alzaheb RA, Altemani AH. The prevalence and determinants of poor glycemic control among adults with type 2 diabetes mellitus in Saudi Arabia. Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy 2018; 11: 15-21.
16. ธนนันต์ เกษสุวรรณ. ความสัมพันธ์ระหว่างค่า HbA1c กับระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 [อินเทอร์เน็ต]. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 2562 มี.ค. 23]. เข้าถึงได้จาก: http://cuir.car.chula.ac.th/bitstream/123456789/56455/1/5776111633.pdf
17. วิชาญ เกี่ยวการค้า. การประเมินค่ากลูโคสในพลาสมาจากค่าฮีโมโกลบิน A1c ของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ในโรงพยาบาลลำปาง. วารสารเทคนิคการแพทย์ 2555; 40: 4235-43.
