Methadone maintenance treatment
คำสำคัญ:
ผู้เสพติดสารกลุ่มโอปิออยด์, การบำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว, อาการถอนยา, ความร่วมมือในการใช้ยา, แรงจูงใจบทคัดย่อ
การบำบัดรักษาผู้เสพติดสารกลุ่มโอปิออยด์ด้วยสารทดแทน (opioid substitution therapy, OST) เป็นวิธีที่คุ้มค่า เพิ่มอัตราการคงอยู่ในการบำบัด ลดการใช้สารเสพติด ป้องกันการแพร่เชื้อเอชไอวีที่มีประสิทธิภาพสูงสุด ช่วยให้ผู้เสพติดมีสุขภาพดีขึ้นและยังลดการก่ออาชญากรรมด้วย การบำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว (methadone maintenance treatment; MMT) หมายถึงการรักษาแบบประคับประคองด้วยเมทาโดนระยะยาวซึ่งเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพมากที่สุดในการบำบัดรักษาผู้เสพติดสารกลุ่มโอปิออยด์ด้วยสารทดแทน การบำบัดชนิดนี้มีเป้าหมายในระยะยาวคือการหยุดใช้ยาเสพติด แนวทางการบำบัดในหลายประเทศมีเกณฑ์การคัดเลือกผู้เข้ารับการบำบัดคล้ายคลึงกันดังนี้ มีอายุ 16-18 ปีขึ้นไป เคยเข้ารับการบำบัดด้วยเมทาโดนแต่ไม่ประสบความสำเร็จ มีแรงจูงใจในการเข้ารับการบำบัด อย่างไรก็ตามยังมีเกณฑ์การคัดเลือกหลายข้อที่แตกต่างกันไปในแต่ละประเทศและแตกต่างกับประเทศไทย เช่น วิธีการเสพยา ประวัติการบำบัด และระยะเวลาในการเสพติดสารกลุ่มโอปิออยด์ ส่วนเกณฑ์การคัดออกคล้ายคลึงกันกล่าวคือเน้นข้อห้ามใช้ยานี้ เกณฑ์การคัดเลือกผู้เข้ารับการบำบัดในประเทศไทยมีความเข้มงวดน้อยกว่า จึงทำให้ผู้ป่วยเข้าถึงการบำบัดได้มากกว่า แต่ขนาดยาเมทาโดนที่ใช้ในประเทศไทยมีขนาดต่ำที่สุดเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการถอนยาและส่งผลต่อการบำบัดได้ ส่วนระยะเวลาในการบำบัดโดยรวมไม่ต่ำกว่า 1 ปีคล้ายคลึงกัน การติดตามผลการบำบัดประเมินจากอาการถอนยา อาการข้างเคียง และพิษจากยาในแต่ละประเทศคล้ายคลึงกัน สิ่งที่มีอิทธิพลมากที่สุดต่อความสำเร็จในการบำบัดคือความร่วมมือในการใช้ยาของผู้ป่วย บุคลากรที่เกี่ยวข้องมีอิทธิพลอย่างมาก นอกจากนั้นการสร้างแรงจูงใจในการบำบัดรักษานับเป็นกลยุทธ์ที่สำคัญ และการนำผู้ป่วยเข้าสู่กระบวนการบำบัดทันทีที่ได้รับการวินิจฉัยจะสามารถเพิ่มผลสำเร็จของการบำบัดได้
เอกสารอ้างอิง
2. พันธุ์นภา กิตติรัตนไพบูลย์,สุจีระ ปรีชาวิทย์. แนวปฏิบัติการตรวจค้นหาและดูแลรักษาหญิงตั้งครรภ์
ที่ใช้สารเสพติดหรือมีความผิดปกติพฤติกรรมใช้สารเสพติด: ศูนย์วิจัยปัญหาสุรา 2562 [cited 2563 28/04]. Available from: http://www.who.int/substance_abuse/publications/pregnancy_guidelines/en/.
3. อังกูร ภัทรากร, วรพงษ์ สำราญทิวาวัลย์, สรายุทธ์ บุญชัยพานิชวัฒนา, ธวัช ลาพินี, อดิศักดิ์ งามขจรวิวัฒน์, วีรวัต อุครานันท์, et al. มาตรฐานการบำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาวของประเทศไทย: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2556.
4. อภิศักดิ์ วิทยานุกูลลักษณ์, ชีวนันท์ เลิศพิริยสุวัฒน์, อภิชาติ เรณูวัฒนานนท์, ชัยสิริ อังกุระวรานนท์
พิทักษ์ สุริยะใจ. แนวทางการบำบัดรักษาด้วยเมทาโดนระยะยาวและการถอนพิษยา. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ, 2552.
5. กระทรวงสาธารณสุข สก. หลักสูตร การบริการเมทาโดนระยะยาว (Methadone Maintenance Treatment). กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2553.
6. สมพร สุวรรณมาโจ, ดวงใจ ดวงฤทธิ์, ณัฎฐณิชา คมกล้า, วราพร พัฒนะโชติ, อุไรวรรณ สถาพร. ปัจจัยทนายในการคงอยู่ในระบบระยะเวลา 1 ปี ของผู้บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาวในคลินิกเมทาโดน ณ สถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี. วารสารกรมการแพทย์. 2562;44 (4):5.
7. Navidian A, Kermansaravi F, Tabas EE, Saeedinezhad F. Efficacy of Group Motivational Interviewing in the Degree of Drug Craving in the Addicts Under the Methadone Maintenance Treatment (MMT) in South East of Iran. Archives of psychiatric nursing. 2016 Apr;30(2):144-9. PubMed PMID: 26992862. Epub 2016/03/20. eng.
8. Federal opioid treatment standards [cited 2020 20/4]. Available from: https://www.law.cornell.edu/cfr/text/42/8.12.
9. Department of Health, Ministry of Health, The Republic of the Union of Myanmar, Guidelines on Methadone Therapy and Treatment of Drug Dependence in Myanmar. World Health Organization; 2012.
10. Dhawan A, Rao R, Ambekar A, Chopra A, Jain R, Yadav D, et al. Methadone Maintenance Treatment in India: A feasibility and effectiveness Report. UNODC (ROSA) and NDDTC (AIIMS). New Delhi, India. 2014.
11. Wright NM, Sheard L, Adams CE, Rushforth BJ, Harrison W, Bound N, et al. Comparison of methadone and buprenorphine for opiate detoxification (LEEDS trial): a randomised controlled trial. The British journal of general practice : the journal of the Royal College of General Practitioners. 2011 Dec;61(593):e772-80. PubMed PMID: 22137413. Pubmed Central PMCID: PMC3223774. Epub 2011/12/06. eng.
12. Gasior M, Bond M, Malamut R. Routes of abuse of prescription opioid analgesics: a review and assessment of the potential impact of abuse-deterrent formulations. Postgraduate medicine. 2016 Jan;128(1):85-96. PubMed PMID: 26566680. Epub 2015/11/15. eng.
13. Verster A, Buning E. Methadone Guidelines. 2000.
14. The College of Physicians of Ontario, the Centre for Addiction and Mental Health and the Ontario College of Pharmacists. Methadone maintenance guidelines. Toronto, Ontario: The College of Physicians of Ontario; 2001.
15. ปัญญา ศ, editor ศึกษาปัจจัยเสี่ยงของการกลับไปใช้ยาเสพติดซ้ำของผู้รับการบำบัดยาเสพติดในศูนย์ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. การประชุมวิชาการและนําเสนอผลงานวิจัยระดับชาติราชธานีวิชาการ ครั้งที่ 2 “การวิจัย 40 เพื่อการพัฒนาประเทศสู่ความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน” 2559; อุบลราชธานี ประเทศไทย.
16. Kumar MS. Methadone maintenance treatment intervention toolkit. United Nations Office on Drugs and Crime, Regional Office for South Asia; 2012.
17. Hong NA, Nam V, editors. Factors influencing drop out from treatment among methadone maintenence therapy clients in can tho province, viet nam, in 2015. 51st International Course in Health Development; 2015; Royal tropical institute, Vrije Universiteit Amsterdam, Amsterdam, The Netherlands.
18. Darker CD, Ho J, Kelly G, Whiston L, Barry J. Demographic and clinical factors predicting retention in methadone maintenance: results from an Irish cohort. Irish journal of medical science. 2016 May;185(2):433-41. PubMed PMID: 26026953. Epub 2015/06/01. eng.
19. Zhou K, Zhuang G. Retention in methadone maintenance treatment in mainland China, 2004-2012: a literature review. Addictive behaviors. 2014 Jan;39(1):22-9. PubMed PMID: 24090627. Epub 2013/10/05. eng.
20. Shiu JR, Ensom MH. Dosing and monitoring of methadone in pregnancy: literature review. The Canadian journal of hospital pharmacy. 2012 Sep;65(5):380-6. PubMed PMID: 23129867. Pubmed Central PMCID: PMC3477836. Epub 2012/11/07. eng.
21. พระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. ๒๕๕๙. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๓๓ ตอนที่ ๑๐๗ ก หน้า ๔. ๒๐ ธันวาคม ๒๕๕๙.
