ทัศนคติต่อการใช้ฉลากยาเสริมของผู้ป่วยนอกในโรงพยาบาลชุมชน และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล 4 แห่ง
คำสำคัญ:
ทัศนคติ; ฉลากยาเสริม; ฉลากยา; ผู้ป่วยนอกบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: โครงการ Rational Drug Use (RDU) ถูกตั้งขึ้นเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวข้องกับยา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการมีความรู้เกี่ยวกับการใช้ยาที่ไม่เพียงพอของผู้ป่วย ได้มีการจัดทำฉลากยาเสริม เพื่อให้ผู้ป่วยเข้าถึงฉลากยาได้ทุกรายและเพิ่มความรู้ทางยาให้กับผู้ป่วย ดังนั้น การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อสำรวจทัศนคติของผู้ป่วยนอกต่อการใช้ฉลากยาเสริม และปัจจัยที่มีผลต่อทัศนคติของผู้ป่วย
วิธีการศึกษา: การศึกษาแบบภาคตัดขวางนี้ดำเนินการในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่งและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล สังกัดกระทรวงสาธารณสุข จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 4 แห่ง ทำการศึกษาในผู้ป่วยที่อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป ที่ได้รับยาอย่างน้อย 1 ใน 10 รายการ ได้แก่ allopurinol, amlodipine, colchicine, domperidone, enalapril, glipizide, ibuprofen, paracetamol, paracetamol ผสมกับ Orphenadrine และ simvastatin ร่วมกับมีประวัติการใช้ยาดังกล่าวอย่างน้อย 1 เดือน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มแบบเจาะจง จำนวนทั้งสิ้น 1,000 ราย (100 ราย/รายการยา) ผู้ป่วยทุกรายจะได้รับแบบสอบถามเกี่ยวกับทัศนคติต่อการใช้ฉลากยาเสริมจำนวน 14 ข้อ ประเมินโดยใช้ 5-point Likert scales และนำมาแปลเป็นระดับทัศนคติต่อการใช้ฉลากยาเสริมของผู้ป่วย 3 ระดับ คือ ไม่ดี ปานกลาง และดี
ผลการศึกษา: จากผู้ป่วย 1,000 ราย พบว่า ร้อยละ 51.8 เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 55.61 ± 12.86 ปี โดยผู้ป่วยมีทัศนคติที่ดีต่อฉลากยาเสริมร้อยละ 35.5 (mean ± SD = 56.58 ± 3.40) และระดับปานกลางร้อยละ 64.5 (mean ± SD = 43.34 ± 3.53) ผู้ป่วยเห็นด้วยอย่างยิ่งเกี่ยวกับฉลากยาเสริม 3 อันดับแรก กับข้อความต่อไปนี้:“ฉลากยาเสริมเป็นแหล่งข้อมูลทางยาที่น่าเชื่อถือ” (ร้อยละ 32.2), “หากท่านมีข้อสงสัยในการใช้ยาฉลากยา-เสริมจะเป็นตัวเลือกแรกที่ท่านเลือกใช้” (ร้อยละ 30.3) และ “ฉลากยาเสริมช่วยให้ท่านจดจำชื่อยาที่ท่านได้รับ” (ร้อยละ 26.9) ผู้ป่วยไม่เห็นด้วยอย่างยิ่งเกี่ยวกับฉลากยาเสริม 3 อันดับแรก กับข้อความต่อไปนี้: “ไม่จำเป็นต้องมีฉลากยาเสริมในยาทุกตัว” (ร้อยละ 32.6), “ฉลากยาเสริมทำให้ท่านไม่สบายใจในการแจ้งบุคลากรทางการแพทย์ เมื่อเกิดผลข้างเคียงจากยา” (ร้อยละ 28.2) และ “เมื่ออ่านฉลากยาเสริม ทำให้ท่านอยากหยุดใช้ยา” (ร้อยละ 26.4) สำหรับการวิเคราะห์หลายตัวแปร พบว่า ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับทัศนคติที่ดีต่อการใช้ฉลากเสริม ได้แก่ อายุ (OR 0.450, p=0.005), อาชีพ (OR 0.474, p=0.005) รายได้ที่สูงขึ้น (OR 6.187, p=0.002), จำนวนยาที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน (OR 0.177, p=0.002)
สรุป: ผู้ป่วยมีทัศนคติที่ดีต่อฉลากยาเสริมและตระหนักถึงความสำคัญของฉลากยาเสริม ดังนั้น ภาครัฐควรส่งเสริมให้ผู้ป่วยเห็นความสำคัญของฉลากยาเสริม ตลอดจนสนับสนุนการใช้ฉลากยาเสริมกับทุกรายการยา เพื่อเพิ่มความรู้ทางยาของผู้ป่วย
เอกสารอ้างอิง
2. Cullen G, Kelly E, Murray FE. Patients’ knowledge of adverse reactions to current medications. Br J ClinPharmacol 2006; 62: 232-236.
3. Dowse R, Barford K, Browne SH. Simple illustrated medicines information improves ARV knowledge and patient self-efficacy in limited literacy South African HIV patients. J Int Assoc Provid AIDS Care 2014; 26: 1400-1406.
4. Jarernsiripornkul N, Patsuree A, Janet K. Survey of patients’ experiences and their certainty of suspected adverse drug reactions. Int J Clin Pharm 2015; 37: 168-174.
5. Kamthieng P, Jankunapas P, Boonyarit P, Sisupan W, Prapaso N. Service plan : Rational Drug Use. Bangkok: Public Health Administration office; 2559.
6. Subcommittee on Reasonable Promotion of Rational Drug Use. Rational Drug Use hospital manual. Bangkok: Agricultural cooperative printing demonstrations of Thai; 2558.
7. Pongpunna S, Jarernsiripornkul N, Pratipanawatr T. Attitude towards usefulness of patient information leaflets among ambulatory patients. Srinagarind Med J 2018; 33(4): 351-358.
8. Becker G, Segal HJ, Einarson TR. Effect of auxiliary prescription labels on the elderly ambulatory patient's drug knowledge. Ann Pharmacother 1989; 23: 324-329.
9. Brown CS, Solovitz BL, Bryant SG, Guernsey BG, Fisher S. Short and long-term effects of auxiliary labels on patient knowledge of precautionary drug information. Drug Intell Clin Pharm 1988; 22: 470-474.
10. Adepu R, Swamy MK. Development and evaluation of patient information leaflets (PIL) usefulness. Indian J Pharm Sci 2012; 74: 174-178.
11. Gremeaux V, Durand S, Benaïm C, Hérisson C, Monleaud J, Hansel S, et al. Evaluation of various ways to deliver information concerning non-steroidal anti-inflammatory drugs to osteoarthritis patients. Ann Phys Rehabil Med 2013; 56: 14-29.
12. Ornbjerg LM, Andersen HB, Kryger P, Cleal B, Hetland ML. What do patients in rheumatologic care know about the risks of NSAIDs? J Clin Rheumatol 2008; 14: 69-73.
13. Patsuree A, Krska J, Jarernsiripornkul N. Experiences relating to adverse drug reactions in the community: a cross-sectional survey among patients and the general public in Thailand. Expert Opin Drug Saf 2016; 15: 287-295.
14. Hamrosi KK, Aslani P, Raynor DK. Beyond needs and expectations: identifying the barriers and facilitators to written medicine information provision and use in Australia. Health Expect 2014; 17: 220-231.
15. Hamrosi KK, Raynor DK, Aslani P. Pharmacist and general practitioner ambivalence about providing written medicine information to patients-a qualitative study. Res Social Adm Pharm 2013; 5; 517-530.
16. Akici A, Kalac S, Toklu HZ, Iskender E, Oktay S. Patient knowledge about drugs prescribed at primary healthcare facilities. Pharmacoepidemiol Drug Saf 2004; 13: 871-876.
17. Wogalter MS, Vigilante WJ. Effects of label format on knowledge acquisition and perceived readability by younger and older adults. Ergon Int J 2003; 46: 327-344.
18. Pohjanoksa-Mäntylä M, Bell JS, Helakorpi S, Närhi U, Pelkonen A, Airaksinen MS. Is the internet replacing health professionals? a population survey on sources of medicines information among people with mental disorders. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 2011; 46: 373-379.
