ประสิทธิผลของกิจกรรมพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในบ้านโนนเค็ง ตำบลคำขวาง อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี
คำสำคัญ:
กิจกรรมพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุ; พฤติกรรมสุขภาพ; ผู้สูงอายุบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: กิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพทั้ง 6 ด้าน ได้แก่ 1) ความรับผิดชอบต่อสุขภาพ 2) กิจกรรมทางกาย 3) จิตวิญญาณ 4) การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคล 5) การจัดการกับความเครียด 6) โภชนาการ รวมถึงการส่งเสริมสุขภาพจิต สามารถส่งผลต่อภาวะสุขภาพที่ดีของผู้สูงอายุได้ วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของกิจกรรมพัฒนาศักยภาพเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ บ้านโนนเค็ง ต.คำขวาง อ.วารินชำราบ จ.อุบลราชธานี โดยเปรียบเทียบ คะแนนพฤติกรรมสุขภาพ และสุขภาพจิตของผู้สูงอายุระหว่างก่อนและหลังเข้าร่วมกิจกรรม
วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษากึ่งทดลอง กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาคือผู้สูงอายุ จำนวน 37 ราย สุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง จัดกิจกรรมพัฒนาศักยภาพ 4 ครั้ง เช่น การให้ความรู้ในการดูแลตนเอง การออกกำลังกาย การทำสมาธิ การประกวดผู้สูงอายุสุขภาพดี และฝึกทำอาหารเพื่อสุขภาพ เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์พฤติกรรมสุขภาพ (ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค = 0.79 ) และแบบประเมินสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ (T-GMHA-15) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ Paired sample t-test ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05 ในการเปรียบเทียบความแตกต่างของคะแนนพฤติกรรมสุขภาพและคะแนนสุขภาพจิต ระหว่างก่อนและหลังเข้าร่วมกิจกรรม
ผลการศึกษา: ภายหลังเข้าร่วมกิจกรรม ค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมสุขภาพ และคะแนนสุขภาพจิต ของผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <0.001) โดยก่อนเข้าร่วมกิจกรรมผู้สูงอายุมีพฤติกรรมด้านการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคลมีค่าคะแนนเฉลี่ยสูงสุด 26.38 (±3.96) พฤติกรรมสุขภาพรายข้อที่มีค่าคะแนนเฉลี่ยมากที่สุด คือ การรับประทานอาหารครบ 3 มื้อ ใน 1 และหลังการเข้าร่วมกิจกรรม ค่าเฉลี่ยคะแนนพฤติกรรมสุขภาพทุกด้านเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ก่อนเข้าร่วมกิจกรรมผู้สูงอายุ มีภาวะสุขภาพจิตเท่ากับคนทั่วไป ร้อยละ 56.8 และภายหลังการจัดกิจกรรม พบว่า ผู้สูงอายุมีความพึงพอใจต่อการจัดกิจกรรมอยู่ในระดับมากที่สุด
สรุป: กิจกรรมพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุมีประสิทธิผลต่อการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพและสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ
ดังนั้นควรมีการจัดกิจกรรมให้แก่ผู้สูงอายุอย่างต่อเนื่องและกิจกรรมนี้สามารถนำไปประยุกต์
ใช้กับผู้สูงอายุในพื้นที่อื่นๆ เพื่อยกระดับพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุให้ดียิ่งขึ้น
เอกสารอ้างอิง
2. มินตรา สาระรักษ์, ฐิติรัช งานฉมัง, นันทยา กระสวยทอง. ภาวะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลคำขวาง อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี. ศรีนครินทร์เวชสาร 2563; 3(3): 304-310.
3. ลิวรรณ อุนนาภิรักษ์, วิราพรรณ วิฌโรจน์รัตน์, วรรณา คงสุริยะนาวิน, วิลาสินี เติมเศรษฐเจริญ. ประสิทธิผลของโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุ. J Nurs Sci 2555; 22(2): 35-45.
4. วิพาภร สิทธิสาตร์, สุชาดา สวนนุ่ม. พฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนเขตความรับผิดชอบของอนามัยบ้านเสาหิน ตำบลวัดพริก อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก. พิษณุโลก: วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พระพุทธชินราช; 2550.
5. ประภาส อุครานันท์, อภิชัย มงคล, วัชรี หัตถพนม, ศิระ กิตติวัฒนโชติ, สุวดี ศรีวิเศษ, ไพรวัลย์ ร่มซ้าย, และคณะ. การพัฒนาและทดสอบแบบประเมินสุขภาพจิตผู้สูงอายุ. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย 2558; 60(1): 35-48.
6. นวลจิตต์ เชาวกีรติพงศ์, เบญจลักษณ์ น้ำฟ้า และชัดเจน ไทยแท้. การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ [อินเตอร์เน็ต]. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 30 ก.ค. 2563]. เข้าถึงได้จาก: http://www.agri.kmitl.ac.th/km/knowledge/?p=126.
7. ปิ่นนเรศ กาศอุดม, มัณฑนา เหมชะญาติ. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ในเขตเทศบาลตำบลบางกะจะ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้าจันทบุรี 2554; 2: 61-70.
8.อนันต์ พันธ์งอก. ประสิทธิผลของโปรแกรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมเพื่อการเตรียมความพร้อมในการเป็นผู้สูงอายุ สำหรับผู้มีอายุ 55-59 ปี อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2558; 5: 854-864.
9. ธชา รุญเจริญ. ผลของโปรแกรมนันทนาการที่มีต่อคุณภาพชีวิตและสมรรถภาพทางกายของผู้สูงอายุภาคตะวันออกเฉียงเหนือประเทศไทย. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยธนบุรี 2560; 24: 56-64.
10. กรมสุขภาพจิต. กรมสุขภาพจิตหนุนผู้สูงวัยสร้างสุข 5 มิติ ส่งเสริมสุขภาพจิตดี มีคุณค่า ลดการพึ่งพิง[อินเตอร์เน็ต]. 2561 [เข้าถึงเมื่อ 8 ม.ค. 2563]. เข้าถึงได้จาก: http://www.prdmh.com/ข่าวสาร/ข่าวแจกกรมสุขภาพจิต/1070-กรมสุขภาพจิต-หนุนผู้สูงวัยสร้าง-“สุข-5-มิติ”-ส่งเสริมสุขภาพจิตดี-มีคุณค่า-ลดการพึ่งพิง.html
11. ฤทธิชัย แกมนาค, สุภัชชา พันเลิศพาณิชย์. รูปแบบการมีส่วนร่วมในการสร้างเสริมสุขภาพผู้สูงอายุของโรงเรียนผู้สูงอายุวัดหัวฝาย ต.สันกลาง อ.พาน จ.เชียงราย. เอกสารประกอบการประชุมสัมมนาวิชาการ ราชภัฎนครสวรรค์วิจัย 2559; 1: 975-987.
