การประเมินวิธีการเริ่มสแกน Arterial phase ในการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ช่องท้องแบบ 3 เฟสในผู้ป่วยมะเร็งตับ
คำสำคัญ:
ระยะหลอดเลือด, การหน่วงเวลาคงที่บทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: วิธีการเริ่มสแกนช่วงหลอดเลือดแดงหรือ arterial (A) phase ในการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ช่องท้องแบบ 3 เฟส (CT triple- phase liver) ในผู้ป่วยมะเร็งตับมีความสำคัญ การเริ่มสแกนที่เวลาเหมาะสมจะทำให้เห็นขอบเขตของโรคอย่างชัดเจน การศึกษานี้ทำการประเมินเทคนิคการเริ่มสแกน A phase เปรียบเทียบกันระหว่างเทคนิค Bolus tracking (BT) และ เทคนิค Fixed time delay (FTD)
วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงคุณภาพโดยการสอบถามความคิดเห็นของรังสีแพทย์ในหน่วยงานจำนวน 9 ราย เกี่ยวกับภาพ CT triple- phase liver และการศึกษาย้อนหลังจากฐานข้อมูลภาพทางรังสีเปรียบเทียบภาพ A phase จากเทคนิค BT และเทคนิค FTD ของผู้ป่วยมะเร็งตับกลุ่มละ 100 ราย ภาพรังสีได้จากสแกนด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ 128 slice ให้สารทึบรังสีทางหลอดเลือดดำ 555 มก.ไอโอดีน/กก. อัตราการฉีดสารทึบรังสี 1.8- 2.5 มล/วินาที เทคนิค FTD เริ่มสแกนหลังฉีดสารทึบรังสี 30-45 วินาที วัดค่าตัวเลขซีที (HU) ที่ตำแหน่ง aorta, portal vein และ liver parenchyma แสดงผลด้วยร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษา: รังสีแพทย์มีความพึงพอใจในภาพ CT triple- phase liver ในระดับมาก (4/5) แต่ภาพ A phase ยังมีความไม่สม่ำเสมอ ความเข้มของภาพเป็น subtle enhancement และเริ่มสแกนเร็วเกินไป การศึกษาย้อนหลังพบว่า ภาพ A phase ของทั้งสองวิธี ให้ aortic attenuation ที่ไม่ต่างกัน แต่ liver enhancement ของเทคนิค FTD (15.48±9.66 HU) มากกว่า เทคนิค BT (12.11±7.70 HU) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t-test, p <0.01) ค่าเฉลี่ยของเวลาเริ่มสแกนของเทคนิค BT เท่ากับ 35.5 ±5.9 (24-51) วินาที ภาพ A phase ของทั้งสองเทคนิคส่วนมากยังต่ำกว่ามาตรฐานโดยที่ liver enhancement 20-30 HU มีเพียงร้อยละ 27 และ 17 ในกลุ่ม FTD และ BT ตามลำดับ
สรุป: วิธีการเริ่มสแกน A phase ในการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ช่องท้องแบบ 3 เฟสในผู้ป่วยมะเร็งตับของหน่วยงานที่ทำการศึกษาทั้ง 2 แบบ ให้ภาพส่วนใหญ่ที่เป็น suboptimal enhancement ควรได้รับการปรับปรุง
เอกสารอ้างอิง
Screening guidelines diagnose and treat cholangiocarcinoma [Internet]. [cited July 23, 2022], Available from: https://www.nci.go.th/th/cpg/download%20Liver/01.pdf
Chernyak V, Fowler KJ, Kamaya A, Kielar AZ, Elsayes KM, Bashir MR et al. Liver imaging reporting and data system (LI-RADS) Version 2018: Imaging of Hepatocellular Carcinoma in At-Risk Patients. Radiology 2018;289(3):816-30.doi.org/10.1148/radiol.2018181494
American College of Radiology. LI-RADS® Technique - Chapter 12 [Internet]. [cited July 23, 2022], Available from: https://www.acr.org/-/media/ACR/Files/Clinical-Resources/LIRADS/Chapter-12-Technique.pdf?la=en&hash=3B774BD8A6D0A6ACBD62B2330705FD14
Yamashita Y, Komohara Y, Takahashi M, Uchida M, Hayabuchi N, Shimizu T, et al. Abdominal helical CT: evaluation of optimal doses of intravenous contrast material-a prospective randomized study. Radiology 2000;216:718-23. doi.org/10.1148/radiology.216.3.r00se26718
Eddy K, Costa AF. Assessment of cirrhotic liver enhancement with multiphasic computed tomography using a faster injection rate, late arterial phase, and weight-based contrast dosing. Can Assoc Radiol J 2017;68(4):371-8. doi.org/10.1016/j.carj.2017.01.001
Adibi A, Shahbazi A. Automatic bolus tracking versus fixed time-delay technique in biphasic multidetector computed tomography of the abdomen. Iran J Radiol 2014;11(1):e4617.
doi.org/10.5812/iranjradiol.4617
Fujigai T, Kumano S, Okada M, Hyodo T, Imaoka I, Yagyu Y, et al. Optimal dose of contrast medium for depiction of hypervascular HCC on dynamic MDCT. Eur J Radiol 2012;81(11):2978-83. doi.org/10.1016/j.ejrad.2012.01.016
Mehnert F, Pereira PL, Trübenbach J, Kopp AF, Claussen CD. Biphasic spiral CT of the liver: automatic bolus tracking or time delay? Eur Radiol 2001;11(3):427-31. doi.org/10.1007/s003300000633
Chiu RY, Yap WW, Patel R, Liu D, Klass D, Harris AC. Hepatocellular Carcinoma Post Embolotherapy: Imaging Appearances and Pitfalls on Computed Tomography and Magnetic Resonance Imaging. Can Assoc Radiol J 2016;67(2):158-72. doi.org/10.1016/j.carj.2015.09.006
Matsui Y, Horikawa M, Jahangiri Noudeh Y, Kaufman JA, Kolbeck KJ, Farsad K. Baseline Tumor Lipiodol Uptake after Transarterial Chemoembolization for Hepatocellular Carcinoma: Identification of a Threshold Value Predicting Tumor Recurrence. Radiol Oncol 2017;51(4):393-400. doi.org/10.1515/raon-2017-0030
Awai K, Hori S. Effect of contrast injection protocol with dose tailored to patient weight and fixed injection duration on aortic and hepatic enhancement at multidetector-row helical CT. Eur radiol 2003;13(9):2155-60. doi.org/10.1007/s00330-003-1904-x
Yamaguchi I, Kidoya E, Suzuki M, Kimura H. Optimizing scan timing of hepatic arterial phase by physiologic pharmacokinetic analysis in bolus-tracking technique by multi-detector row computed tomography. Radiol Phys Technol 2011;4(1):43-52.doi.org/10.1007/s12194-010-0105-y
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2023 ศรีนครินทร์เวชสาร
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
