การศึกษาระดับรังสีอ้างอิงและการประเมินปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากการตรวจสแกนต่อมพาราไทรอยด์ด้วยเครื่องถ่ายภาพรังสีแกมมาหลายระนาบพร้อมเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ที่โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์

ฺบุหลันฺ วาปี

ผู้แต่ง

ฺบุหลันฺ วาปี งานเวชศาสตร์นิวเคลียร์ กลุ่มงานรังสีวิทยา โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จ.อุบลราชธานี

คำสำคัญ:

ค่าอ้างอิงทางการวินิจฉัย, ค่าบริหารกัมมันตภาพรังสี, ค่าดัชนีรังสีซีทีเชิงปริมาตร, ค่าปริมาณรังสีตลอดความยาวของการสแกน, การตรวจวินิจฉัยเวชศาสตร์นิวเคลียร์

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: การตรวจต่อมพาราไทรอยด์ด้วยวิธีการทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์เป็นที่นิยมอย่างมากและมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น เนื่องจากช่วยระบุหาตำแหน่งเนื้อเยื่อพาราไทรอยด์ที่ทำงานสูงผิดปกติที่รอยโรคขนาดเล็กได้อย่างแม่นยำในปัจจุบันโรงพยาบาลสรรพสิทธิ ประสงค์ยังไม่เคยสำรวจหาค่าอ้างอิงทางการวินิจฉัย (diagnostic reference levels; DRLs) สำหรับการตรวจนี้มาก่อน เพราะฉะนั้น การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจหาค่าอ้างอิงและการประเมินปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากการตรวจสแกนต่อมพาราไทรอยด์ด้วย เครื่องถ่ายภาพรังสีแกมมาหลายระนาบพร้อมเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (single photon emission tomography/computed tomography: SPECT/CT) ส่วนลำคอในผู้ป่วยตรวจต่อมพาราไทรอยด์เปรียบเทียบกับค่าอ้างอิงของประเทศไทยและค่าของต่างประเทศแนะนำไว้

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาเก็บข้อมูลย้อนหลังในผู้ป่วยจำนวน 100 ราย (ชาย 56 ราย และหญิง 44 ราย) ที่เข้ารับการตรวจใน ปี พ.ศ. 2565 แล้วบันทึกค่าบริหารสารกัมมันตรังสี (administered activity), ค่าดัชนีรังสีซีทีเชิงปริมาตร (volumetric computed tomography dose index; CTDI_vol), ค่าปริมาณรังสีตลอดความยาวของการสแกน (dose length product; DLP) จากเครื่อง SPECT/CT ยี่ห้อ GE รุ่น Dicovery670 NM/CT (hybrid CT Optima 540) และคำนวณค่าปริมาณรังสียังผล (effective dose; D_eff) แล้วนำข้อมูลทางสถิติ เปอร์เซ็นต์ไทล์ที่ 75 มาเปรียบเทียบกับค่าปริมาณรังสีอ้างอิง

ผลการศึกษา: พบว่า DRLs ของ ^99mTc-O-4 และ ^99mTc-MIBI เท่ากับ 159.1 และ 814 เมกกะเบคเคอเรล ตามลำดับ ซึ่งค่าของ ^99mTc-MIBI สูงกว่าค่าอ้างอิงของประเทศไทย สำหรับ DRLs ของ CTDI_vol, DLP และ D_eff จากการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ลำคอมีค่า CTDI_vol14.41 มิลลิเกรย์ ค่า DLP 577.42 มิลลิเกรย์.เซนติเมตร และค่า D_eff3.12 มิลลิซีเวิร์ต ซึ่งพบว่าปริมาณรังสี CTDI_vol, DLP นั้น มีค่าที่สูงกว่า ค่าอ้างอิงทั้งหมด

สรุป: ค่าของ ^99mTc-MIBI สูงกว่าค่าอ้างอิงประเทศไทยแต่มีค่าต่ำกว่าค่าอ้างอิงของต่างประเทศ ดังนั้นในอนาคตควรมีการปรับลดค่าบริหาร สารกัมมันตรังสีของ ^99mTc-MIBI และการประเมินปริมาณรังสีที่ผู้ป่วยได้รับจากการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ลำคอบ่งชี้ว่าสูงกว่าค่าอ้างอิง ประเทศไทยและค่าอ้างอิงของต่างประเทศ ดังนั้นจึงจำเป็นต้องตรวจสอบและปรับแก้ไขค่าพารามิเตอร์ (kVp, mAs) ของโปรโตคอลคอล เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับปริมาณรังสีลดลง

เอกสารอ้างอิง

Rueantip T, Kittiya S. Parathyroid scan in hyperparathyroidism. Journal of Siriraj Radiology 2020;7(2):61-8.

Department of Radiology, Sunprasitthiprasong Hospital. Statistics on people receiving nuclear medicine services. 2017-2022. Ubonratchathani province: Hospital; 2022.

Medical Sciences Division, Ministry of Public Health. National diagnostic reference levels in Thailand 2021[Internet]. 2021 [Cited March 4, 2023]. Available from: https://webapp1.dmsc. moph.go.th/petitionxray/web3/download/ DRLsTotal.pdf

Administration of Radioactive Substances Advisory Committee (ARSAC) Notes for guidance on the clinical administration of radiopharmaceuticals and use of sealed radioactive sources [Internet]. 2023 [Cited March 4, 2023]. Available from: https:// assets.publishing.service.gov.uk/media/63ee5a0c-8fa8f5612f2a7dfc/guidance-clinical-administra¬tion-of-radiopharmaceuticals-and-use-of-sealed-radioactive-sources-2023.pdf

European Commission. Diagnostic reference levels in thirty-six European countries: part2/2 [Internet]. 2014 [Cited March 4, 2023]. Available from: https:// energy.ec.europa.eu/system/files/2015-01/ RP180%2520part2_0.pdf

Australian Radiation Protection and Nuclear Safety Agency. Current Australian diagnostic reference levels for nuclear medicine [Internet]. 2017 [Cited March 4, 2023]. Available from: https:// www.arpansa.gov.au/sites/default/files/nuclear-medicine-diagnostic-reference-levels.pdf

Koichiro A, Makoto H, Takayuki I, Takashi I, Masanobu I, Teruo I, et al. The 2020 national diagnostic reference levels for nuclear medicine in Japan. Annals of Nuclear Medicine 2020;34(11): 799–806. doi.org/10.1007/s12149-020-01512-4

Bennett G, Gary D, Charles I, William L, Michael D, Christopher P, et al. SNM practice guideline for parathyroid scintigraphy 4.0*. Journal of Nuclear Medicine Technology 2012;40(2):111-8.

The UK Health Security Agency (UKHSA). National Diagnostic Reference Levels (NDRLs) for the UK (Update2022) [Internet]. 2022 [Cited March 4, 2023]. Available from: https://www.gov.uk/govern¬ment/publications/diagnostic-radiology-nation¬al-diagnostic-reference-levels-ndrls/ndrl#nation¬al-drls-for-computed-tomography

Natalie B, Bryan H, Henrik B, Eero H, Ellen H, Virpi T, et al. A Nordic survey of CT doses in hybrid PET/ CT and SPECT/CT examinations. EJNMMI Physics 2019;6(24):1-16. doi.org/10.1186/s40658-019-0266-7

International Commission on Radiological Protection. The 2007 recommendations of ICRP publication 103 [Internet]. 2007 [Cited March 4, 2023]. Available from: https://journals.sagepub. com/doi/pdf/10.1177/ANIB_37_2-4

United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation. Sources and effects of ionizing radiation UNSCEAR report2008 [Internet]. 2008 [Cited March 4, 2023]. Available from:https:// www.unscear.org/unscear/uploads/documents/ unscear-reports/UNSCEAR_2008_Report_Vol.I-CORR.pdf

Yamane, Taro.1967. Statistics, An Introductory Analysis, 2nd Ed., New York: Harper and Row

Shrimpton European Commission’s Radiation Protection Actions. European guidelines on quality criteria for computed tomography (EUR16262) [Internet]. 2000 [Cited March 4, 2023]. Available from: https://op.europa.eu/en/publica¬tion-detail/-/publication/d229c9e1-a967-49de-b169-59ee68605f1a

American Association of Physicist in Medicine AAPM Report No.96 [Internet]. 2008 [Cited March 4, 2023]. Available from: https://www.aapm.org/ pubs/reports/rpt_96.pdf