ปัจจัยที่มีผลต่อระยะเวลาการวินิจฉัยวัณโรคบริเวณศีรษะและคอ

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: วัณโรคบริเวณศีรษะและคอมีอาการและอาการแสดงที่หลากหลาย จึงมีความยากในการวินิจฉัย หากวินิจฉัยล่าช้าจะส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยทั้งคุณภาพชีวิต เกิดภาวะแทรกซ้อน และเสียชีวิตได้ ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อหาปัจจัยที่มีผลต่อระยะเวลาการวินิจฉัยวัณโรคบริเวณศีรษะและคอภายใน 15 วันและมากกว่า 15 วัน

วิธีการศึกษา: การศึกษาแบบภาคตัดขวางในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยวัณโรคบริเวณศีรษะและคอที่โรงพยาบาลชัยภูมิ วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2560 ถึงวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2566 โดยเก็บข้อมูลจากเวชระเบียน แบ่งผู้ป่วยออกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่วินิจฉัยได้ภายใน 15 วัน และมากกว่า 15 วัน แล้วนำมาวิเคราะห์หาปัจจัยที่ช่วยในการวินิจฉัย

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยวัณโรคบริเวณศีรษะและคอ 241 ราย พบปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัยโรคภายใน 15 วันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ เพศชาย อุณหภูมิร่างกาย ≥ 37.8 องศาเซลเซียส ระยะเวลาที่มีอาการน้อยกว่า 60 วัน การติดเชื้อ HIV การติดเชื้อหลายตำแหน่ง ขนาดก้อน ≥ 3 เซนติเมตร ค่าเม็ดเลือดขาว neutrophil มากกว่าร้อยละ 80 และ chest x-ray มีความผิดปกติ เมื่อวิเคราะห์แบบ multivariable logistic regression มีปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัยโรคภายใน 15 วัน ได้แก่ ระยะเวลาที่มีอาการน้อยกว่า 60 วัน (AOR 3.51, 95%CI 1.64-7.52) การติดเชื้อ HIV (AOR 3.38, 95%CI 1.63-7.03) และการติดเชื้อหลายตำแหน่ง (AOR 2.88, 95%CI 1.54-5.39)

สรุป: ปัจจัยที่มีผลต่อระยะเวลาการวินิจฉัยโรคภายใน 15 วัน ได้แก่ ระยะเวลาที่มีอาการน้อยกว่า 60 วัน การติดเชื้อ HIV และการติดเชื้อหลายตำแหน่ง สามารถนำมาเป็นตัวช่วยในการพยากรณ์ว่าผู้ป่วยน่าจะเป็นวัณโรคบริเวณศีรษะและคอ เพื่อจะได้ส่งตรวจยืนยันเพิ่มเติม และนำไปสู่การรักษาที่รวดเร็วและเหมาะสมได้