ความสัมพันธ์ของความเชื่อทางภาวะสุขภาพกับการรับประทานยาบำรุงครรภ์ของหญิงตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลศรีนครินทร์

พิมพ์วิมล เวียงยศ; สุกัญญา ไชยราช

ผู้แต่ง

พิมพ์วิมล เวียงยศ ห้องตรวจครรภ์ งานการพยาบาลผู้ป่วยนอก ฝ่ายการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
สุกัญญา ไชยราช สาขาวิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

คำสำคัญ:

การรับประทานยาบำรุงครรภ์, ความเชื่อทางสุขภาพ, ภาวะขาดไอโอดีนระหว่างตั้งครรภ์, ภาวะโลหิตจางระหว่างตั้งครรภ์

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ของความเชื่อทางภาวะสุขภาพของหญิงตั้งครรภ์กับการรับประทานยาบำรุงครรภ์เพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางและขาดไอโอดีนของหญิงตั้งครรภ์ในโรงพยาบาลศรีนครินทร์

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาภาคตัดขวางในหญิงตั้งครรภ์อายุครรภ์ 5-40⁺⁶ สัปดาห์ ที่มารับบริการที่ห้องตรวจครรภ์ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ในช่วงเดือนมีนาคม 2566 ถึง สิงหาคม 2567 โดยใช้แบบสอบถามให้กลุ่มตัวอย่างตอบครอบคลุมข้อมูลลักษณะพื้นฐานและแบบสอบถามความเชื่อที่มีผลต่อการรับประทานยาบำรุงครรภ์เพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางและขาดไอโอดีนของหญิงตั้งครรภ์

ผลการศึกษา: มีหญิงตั้งครรภ์จำนวน 150 ราย โดยร้อยละ 92.67 รับประทานยาบำรุงครรภ์ตามคำแนะนำ ความเชื่อทางสุขภาพโดยรวมอยู่ในระดับมาก (2.34±0.32) เมื่อพิจารณารายด้าน พบว่า การรับรู้ความรุนแรงของการเกิดภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กและขาดไอโอดีนในขณะตั้งครรภ์อยู่ในระดับมาก (2.48±0.45) การรับรู้ประโยชน์ของการป้องกันภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กและขาดไอโอดีนในขณะตั้งครรภ์อยู่ในระดับมาก (2.56±0.39) การรับรู้โอกาสเสี่ยงของการเกิดภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กและขาดไอโอดีนในขณะตั้งครรภ์อยู่ในระดับปานกลาง (2.21±0.40) การรับรู้อุปสรรคของการปฏิบัติพฤติกรรมเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กและขาดไอโอดีนในขณะตั้งครรภ์อยู่ในระดับปานกลาง (2.23±0.48) ความรู้เกี่ยวกับภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กและขาดไอโอดีนในขณะตั้งครรภ์อยู่ในระดับมาก (2.68±0.32) ลักษณะส่วนบุคคล ได้แก่ รายได้ และจำนวนครั้งที่มารับบริการฝากครรภ์ มีความสัมพันธ์กับการรับประทานยาบำรุงครรภ์เพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางและขาดไอโอดีนของหญิงตั้งครรภ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = 0.0422 และ p = 0.0460) ปัจจัยความเชื่อของบุคคลและปัจจัยร่วมด้านความรู้ไม่มีความสัมพันธ์กับการรับประทานยาบำรุงครรภ์เพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางและขาดไอโอดีนของหญิงตั้งครรภ์

สรุป: ความสัมพันธ์ของความเชื่อทางสุขภาพโดยรวม การรับรู้และความรู้ที่เกี่ยวข้องกับภาวะโลหิตจางและขาดไอโอดีนของหญิงตั้งครรภ์ส่วนใหญ่อยู่ในระดับมาก ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการรับประทานยาบำรุงครรภ์เพื่อป้องกันอาการดังกล่าว ซึ่งขึ้นกับรายได้และจำนวนครั้งที่มารับบริการฝากครรภ์ที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ด้วย

เอกสารอ้างอิง

Stevens GA, Finucane MM, De-Regil LM, Paciorek CJ, Flaxman SR, Branca F, et al. Global, regional, and national trends in haemoglobin concentration and prevalence of total and severe anaemia in children and pregnant and non-pregnant women for 1995-2011: a systematic analysis of population-representative data. Lancet Glob Health 2013;1:e16–25. doi:1016/S2214- 109X(13)70001-9.

Rattanapiratanon A, Kongsomboon K, Hanprasertpong T. Efficacy of a 28-compartment pillbox for improving iron supplement compliance in healthy pregnant women: a randomised controlled trial. J Obstet Gynaecol 2021;41(8):1210-5. doi:10.1080/01443615.2020.1856056.

Health Data Center. Anemia in pregnancy 2022. [cited Jan 20, 2024] Available from : https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/page.

James AH. Iron deficiency anemia in pregnancy. Obstet Gynecol 2021;138 (4):663–74. doi:10.1097/AOG.0000000000004559.

Quezada-Pinedo HG, Cassel F, Duijts L, Muckenthaler MU, Gassmann M, Jaddoe VWV, et al. Maternal iron status in pregnancy and child health outcomes after birth: a systematic review and meta-analysis. Nutrients 2021;13(7):2221. doi:10.3390/nu13072221.

Blot I, Diallo D, Tchernia G. Iron deficiency in pregnancy: effects on the newborn. Curr Opin Hematol 1999;6(2):65-70. doi:10.1097/00062752-199903000-00002.

Borch-Iohnsen B, Meltzer HM, Trygg K, Stenberg V, Reinskou T. [Women and iron deficiency--a problem? Iron levels in a group of fertile Norwegian women and the bioavailability of 3 low-dose iron supplements in women with low iron stores]. Tidsskr Nor Laegeforen 1989;109(19-21):1990-5.

Borch-Iohnsen B, Meltzer HM, Stenberg V, Reinskou T, Trygg K. Bioavailability of daily low dose iron supplements in menstruating women with low iron stores. Eur J Clin Nutr 1990;44(1):29–34.

Erkkola M, Karppinen M, Jarvinen A, Knip M, Virtanen SM. Folate, vitamin D, and iron intakes are low among pregnant Finnish women. Eur J Clin Nutr 1998;52(10):742–8. doi:10.1038/sj.ejcn.1600638

Milman N, Kirchhoff M. Iron stores in 1359, 30- to 60-year-old Danish women: evaluation by serum ferritin and hemoglobin. Ann Hematol 1992;64(1):22-7. doi:10.1007/BF01811467

Akesson A, Bjellerup P, Vahter M. Evaluation of kits for measurement of the soluble transferrin receptor. Scand J Clin Lab Invest 1999;59(2):77-81. doi:10.1080/00365519950185788

Haram K, Nilsen ST, Ulvik RJ. Iron supplementation in pregnancy--evidence and controversies. Acta Obstet Gynecol Scand 2001;80(8):683-8. doi:10.1034/j.1600-0412.2001.080008683.x

Andert CU, Sanchaisuriya P, Sanchaisuriya K, Schelp FP, Schweigert FJ. Nutritional status of pregnant women in Northeast Thailand. Asia Pac J Clin Nutr 2006;15(3):329-34.

Rujiphak D. The factors associated with complications among maternal and newborn during delivery with anemic mothers in Sichon Hospital, Nakhon Si Thammarat Province. Health Science Journal of Nakhon Ratchasima College 2024;3(1):1-11.

Vongyuttakrai C, Leungmettakul J.Pregnancy outcomes of maternal anemia in term pregnancy. Journal of Charoenkrung Pracharak Hospital 2024; 20(2):20-34.

Kaljarueg P. Anemia among Pregnant Women atU-Thong Community Hospital, U-Thong District, Suphanburi Province. Nursing Journal of the Ministry of Public Health 2017;27(1):22-32.

Taylor PN, Vaidya B. Iodine supplementation in pregnancy - is it time? Clin Endocrinol (Oxf) 2016;85(1):10-4. doi:10.1111/cen.13065

Toloza FJK, Motahari H, Maraka S. Consequences of Severe Iodine Deficiency in Pregnancy: Evidence in Humans. Front Endocrinol (Lausanne) 2020;11:409. doi:10.3389/fendo.2020.00409.

Matta Coelho C, Guimarães J, Bracchi I, Xavier Moreira N, Pinheiro C, Ferreira P, et al. Noncompliance to iodine supplementation recommendation is a risk factor for iodine insufficiency in Portuguese pregnant women: results from the IoMum cohort. J Endocrinol Invest 2022;45(10):1865-74. doi:10.1007/s40618-022-01813-7

Rajatanavin R. Iodine deficiency in pregnant women and neonates in Thailand. Public Health Nutr 2007;10(12A):1602-5. doi:10.1017/S1368980007360990

Vongchana M, Ounjaijean S, Tongsong T, Traisrisilp K. The effectiveness of iodine supplementation during pregnancies in geographical areas of high prevalence of iodine insufficiency. J Obstet Gynaecol 2018;38(6):756-61. doi:10.1080/01443615.2017.1410534

Martsuri P. Iodine deficiency prevention in pregnant women, Namsom District, Udonthani Province, 2011. Journal of the Office of DPC 6 Khon Kaen 2012;19(2):27-39.

Yarrington C, Pearce EN. Iodine and pregnancy. J Thyroid Res 2011;2011:934104. doi:10.4061/2011/934104.

Ridwan N, Shafi A. Adherence to iron folate supplementation and associated factors among pregnant women attending antenatal care at public hospitals in Jigjiga Town, Somali Region, Ethiopia 2020. Pan Afr Med J 2021;40:196. doi:10.11604/pamj.2021.40.196.27958

Bansal B, Takkar J, Soni ND, Agrawal DM, Agarwal S. Comparative study of prevalence of anemia in Muslim and non-Muslim pregnant women of western Rajasthan. Int J Res Health Sci 2013;1(2):47-52.

Becker MH, Maiman LA. Sociobehavioral determinants of compliance with health medical care recommendations. Medical Care 1975;13(1):10-24. doi:10.1097/00005650-197501000-00002

Stretcher VJ, Rosenstock IM. The health belief model. In: Glanz K, Lewis FM, Rimer BK, eds. Health behavior and health education: Theory, research, and practice. 4th ed. San Francisco: Jossey-Bass; 1997:41-62.

Waenureeyah W, Warangkana C, Sureeporn K. Factors influencing eating and taking iron supplement behaviors for anemia prevention in pregnant women. Princess Naradhiwas Univ J 2019;11(3)15-28.

Hanmontri R, Factors related to the Iodine Consumption Behaviors of Pregnant, Kut Chap District, UdonThani. Nursing, Health, and Education Journal 2019;2(2):16-25.

Buaban K, Deoisres W, Tachasuksri T. Factors Affecting Iodine Deficiency Prevention Behaviors among Pregnant Women Attending Antenatal Care Clinic at a Regional Hospital in the Northeastern Region. The Journal of Faculty of Nursing Burapha University 2019;27(3):1-9.

Wiangyot P. Pregnancy statistics report for the year 2019-2021. Khon Kaen:Obstetric Nursing Division, Nursing Department, Srinagarind Hospital, Faculty of Medicine, Khon Kaen University; 2021.

Cohen J. Statistic power analysis for the behavior science. 2nd ed. Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum; 1988.

Polit DF, Beck CT. Nursing research: generating and assessing evidence of nursing practice. 9th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams and Wilkins; 2012.

Best JW. Research in education. 3rd ed. Englewood cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1981.

Laemsak P. Relationships between health belief model and iodine consumption behavior of pregnant women attending antenatal unit at Khao Panom hospital, Khao Panom district, Krabi province. Journal of Southern Technology 2015;8(2):39-45.