การพัฒนาศักยภาพการดูแลแบบประคับประคองผู้ป่วยระยะท้ายในอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลแคนใหญ่ จังหวัดร้อยเอ็ด: การวิจัยเชิงปฏิบัติการ

บทคัดย่อ

หลักการและวัตถุประสงค์: สังคมไทยเข้าสู่สังคมสูงอายุ ทำให้ความต้องการการดูแลแบบประคับประคอง (palliative care; PC) สำหรับผู้ป่วยระยะท้ายสูงขึ้น แต่ระบบบริการชุมชนขาดความต่อเนื่องและผู้เชี่ยวชาญ การพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) จึงเป็นกลไกสำคัญเพื่อเติมเต็มช่องว่างนี้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนารูปแบบการพัฒนาศักยภาพ อสม. ในการดูแล PC และ 2) ศึกษาผลต่อความรู้ ทัศนคติ สมรรถนะแห่งตนของ อสม. และคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและครอบครัว

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงปฏิบัติการ (action research) ตามกระบวนการ PAOR ใน อสม. 33 ราย     (ร้อยละ 28.45 ของทั้งหมด 116 ราย) จาก 11 หมู่บ้าน ต.แคนใหญ่ จ.ร้อยเอ็ด เก็บข้อมูลระหว่าง พ.ศ. 2565-2567 โดยใช้แบบประเมินความรู้ ทัศนคติ สมรรถนะแห่งตน และ WHOQOL-BREF-THAI (26 ข้อ) วิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนาและ paired t-test

ผลการศึกษา: หลังการพัฒนา คะแนนเฉลี่ยด้านความรู้ ทัศนคติ และสมรรถนะแห่งตนของ อสม. เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (p < 0.05) โดยความรู้เพิ่มขึ้นจาก 10.5 เป็น 18.2 คะแนน ทัศนคติเพิ่มขึ้นจาก 45.3 เป็น 52.8 คะแนน และสมรรถนะแห่งตนเพิ่มขึ้นจาก 15.6 เป็น 22.1 คะแนน นอกจากนี้ คุณภาพชีวิตโดยรวมของผู้ป่วยและครอบครัวเพิ่มขึ้นจากระดับปานกลางเป็นระดับดี

สรุป: รูปแบบการพัฒนาศักยภาพ อสม. ในการดูแล PC มีประสิทธิภาพสูง ส่งผลเชิงบวกต่อศักยภาพ อสม. และคุณภาพชีวิตผู้ป่วยระยะท้ายในชุมชน นับเป็นต้นแบบที่สามารถนำไปขยายผลได้