ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพของมารดากับผลลัพธ์ทางสุขภาพของทารกในระยะแรกหลังคลอด: โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี
DOI:
https://doi.org/10.64960/srimedj.v40i6.268826คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, สุขภาพมารดา, ผลลัพธ์สุขภาพของทารกหลังคลอดบทคัดย่อ
หลักการและวัตถุประสงค์: ความรอบรู้ด้านสุขภาพส่งผลกระทบสำคัญต่อผลลัพธ์ทางสุขภาพของมารดาและทารก โดยทารกที่คลอดจากมารดาที่มีความรู้ด้านสุขภาพต่ำมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนและสุขภาพหลังคลอดที่ไม่ดี การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อประเมินระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพของมารดาหลังคลอด และศึกษาความสัมพันธ์กับผลลัพธ์ทางสุขภาพของทารกในระยะแรกหลังคลอด
วิธีการศึกษา: การศึกษาแบบภาคตัดขวาง ในมารดาหลังคลอด 148 ราย (ทารกอายุ 1-3 วัน) ณ โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี ระหว่างเดือนพฤษภาคม - กรกฎาคม พ.ศ. 2568 คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยวิธีการสุ่มตัวอย่างเป็นระบบแบบความน่าจะเป็น วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนาและการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติกแบบลำดับ
ผลการศึกษา: มารดามีความรอบรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับกลาง (OR = 3.41 , p = 0.020) ปัจจัยที่มีความ สัมพันธ์กับผลลัพธ์ทางสุขภาพของทารกระดับดี ได้แก่ สถานภาพสมรส (OR = 9.14, p = 0.037) การทำงานภาครัฐ/เอกชน (OR = 15.57, p = 0.020) การทำงานออนไลน์ (OR = 139.49, p = 0.002) ขณะที่ดัชนีมวลกายอ้วนของมารดามีความสัมพันธ์เชิงลบ (OR = .357, p = 0.033)
สรุป: มารดาที่มีความรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับกลางมีโอกาสที่ทารกจะมีผลลัพธ์ทางสุขภาพดีในระยะแรกสูงกว่ามารดาที่มีความรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับต่ำ โดยปัจจัยด้านสถานภาพสมรส อาชีพการทำงาน และดัชนีมวลกาย มีความสัมพันธ์กับผลลัพธ์ทางสุขภาพทารก ผลการศึกษาแสดงให้เห็นความจำเป็นในการพัฒนากิจกรรมเพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพของมารดา โดยคำนึงถึงปัจจัยทางสังคม-ประชากร ศาสตร์ประกอบเพื่อส่งเสริมผลลัพธ์สุขภาพที่ดีของทารกในระยะแรกหลังคลอด
เอกสารอ้างอิง
Nutbeam D, McGill B, Premkumar P. Improving health literacy in community populations: a review of progress. Health Promot Int 2018;33(5):901-11. doi:10.1093/heapro/dax015.
Essam N, Khafagy MA, Alemam DS. Health literacy of pregnant women attending antenatal care clinics in Mansoura district, Egypt. J Egypt Public Health Assoc 2022;97(1):24. doi:10.1186/s42506-022-00120-w.
Naseri N, Nouhi E, Rayan M. Relationship between health literacy and women's public health: a case study of health centers in Neyshabour. J Fam Med 2018;5(5):1154-9.
Carpenter CR, Kaphingst KA, Goodman MS, Lin MJ, Melson AT, Griffey RT. Feasibility and diagnostic accuracy of brief health literacy and numeracy screening instruments in an urban emergency department. Acad Emerg Med 2014;21(2):137-46. doi:10.1111/acem.12310.
Bello CB, Esan DT, Akerele SA, Fadare RI. Maternal health literacy, utilisation of maternal healthcare services and pregnancy outcomes among newly delivered mothers: A cross-sectional study in Nigeria. Public Health Pract 2022;3:100266. doi:10.1016/j.puhip.2022.100266.
Smith ER, Hurt L, Chowdhury R, Sinha B, Fawzi W, Edmond KM, et al. Delayed breastfeeding initiation and infant survival: A systematic review and meta-analysis. PLoS One 2017;12(7):e0180722. doi:10.1371/journal.pone.0180722.
World Health Organization. Indicators for assessing infant and young child feeding practices [Internet]. Geneva: WHO; 2021 [cited Jan 5, 2025]. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/340706/9789240018389-eng.pdf?sequence=1
Gaupsiene A, Vainauskaite A, Baglajeva J, Stukas R, Ramašauskaitė D, Paliulyte V, et al. Associations between maternal health literacy, neonatal health and breastfeeding outcomes in the early postpartum period. Eur J Midwifery 2023;7:25. doi:10.18332/ejm/163815.
Uthaithum N, Gettong N, Sonjai C. Factors predicting health literacy of pregnant women. J Prapokklao Nurs Coll 2021;4(2):53-65.
Yeethohun P, Saensiripan N, Deeluea J. Maternal health literacy and health behaviors during pregnancy of first-time pregnant women. Nurs J Chiang Mai Univ 2024;51(1):223-36.
Putri AP, Am AI, Lu YY. Development of maternal health literacy measurements: A scoping review. Int J Nurs Health Serv 2023;6(2):154-64. doi:10.35654/ijnhs.v6i2.661.
Mojoyinola J. Influence of maternal health literacy on healthy pregnancy and pregnancy outcomes of women attending public hospitals in Ibadan. Afr Res Rev 2011;5(3):28-39. doi:10.4314/afrrev.v5i3.67331.
Chitjumnong F. How to start breastfeeding successfully for working mothers. J Health Sci Boromarajonani Coll Nurs Sapphasitthiprasong 2022;6(3):114-25.
Payakkarueang S, Sangperm P, Samart S. Problems of early breastfeeding after delivery: Mothers' experiences. J Nurs Sci 2016;34:30-40.
Adusei-Mensah F, Muthelo L, Ngwenya MW, Mphasha M, Kauhanen J. Digital health interventions for pregnant women and mothers with under 5-year-olds in low- and middle-income countries: a scoping review. Glob Health J 2025;9(2):113-23. doi:10.1016/j.glohj.2025.05.007.
Renkert S, Nutbeam D. Opportunities to improve maternal health literacy through antenatal education: an exploratory study. Health Promot Int 2001;16(4):381-8. doi:10.1093/heapro/16.4.381.
Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health 2012;12(1):80. doi:10.1186/1471-2458-12-80.
World Health Organization. WHO maternal and perinatal health guidelines: easier, faster and interactive [Internet]. Geneva: WHO; 2025 [cited Oct 5, 2025]. Available from: https://www.who.int/news/item/09-04-2025-who-maternal-and-perinatal-health-guidelines--easier--faster-and-interactive.
Malik M, Baucer-Maison N, Guama G, D'Souza R. Social media misinformation about pregnancy and COVID-19 vaccines: A systematic review. Med Princ Pract 2024;33(3):232-41. doi:10.1159/000538325.
Mohamed H, Ismail A, Sutan R, Rahman RA, Juval K. A scoping review of digital technologies in antenatal care: recent progress and applications of digital technologies. BMC Pregnancy Childbirth 2025;25(1):153. doi:10.1186/s12884-025-07218-9.
Prashanth GP. Influence of social media on maternal decision-making and breastfeeding practices. World J Clin Pediatr 2024;13(4):94755. doi:10.5409/wjcp.v13.i4.94755.
Keles E, Kaya L, Yaksi N, Kaya Z, Kumru P. Effects of eHealth literacy on maternal and neonatal outcomes. Women Health 2024;64(10):829-38. doi:10.1080/03630242.2024.2420211.
Polit DF, Beck CT. Nursing research: generating and assessing evidence for nursing practice. 11th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2021.
Putri AP, Am AI, Hanifah L, Wati SE, Lu YY. Maternal health literacy and adherence to recommended ANC contact among pregnant women in Indonesian. South East Asia Nurs Res 2023;5(2):1-11.
Rangchaikul YW. Measurement and construction of achievement tests. Bangkok: Chulalongkorn University Printing House; 2011.
Ozturk M, Senturk N, Altintas KH. Associations between maternal health literacy, neonatal health and breastfeeding outcomes in the early postpartum period. BMC Pregnancy Childbirth 2023;23:721. doi:10.1186/s12884-023-06038-y.
Wang L, Li X, Chen M, Zhang Q, Song P, Qian D, et al. Using the teach-back method to improve postpartum maternal-infant health among women with limited maternal health literacy: A randomized controlled study. BMC Pregnancy Childbirth 2023;23:12. doi:10.1186/s12884-022-05338-2.
Lai MI, Chen J, Fong P, Meng L. Association between maternal–infant health literacy, social support, and psychological stress during the perinatal period among women in Macao, China. Womens Health 2025;21:17455057251347086. doi:10.1177/17455057251347086.
Sangdang A, Phahuwatanakorn W, Limruangrong P. Factors influencing maternal health literacy in postpartum women. Int J Womens Health 2025;17:1103-14. doi:10.2147/IJWH.S485468.
Halka MA, Nasereddin S. The role of social media in maternal health: balancing awareness, misinformation, and commercial interests. IJCESEN 2025;11(1):1600-5. doi:10.22399/ijcesen.1365.
Zhang Y, Lu M, Yi Y, Zhang R, Xia L, Li C, et al. Influence of maternal body mass index on pregnancy complications and outcomes: a systematic review and meta-analysis. Front Endocrinol (Lausanne) 2024;15:1280692. doi:10.3389/fendo.2024.1280692
Lee J, Lee EH, Chae D. eHealth literacy instruments: systematic review of measurement properties. J Med Internet Res 2021;23(11):e30644. doi:10.2196/30644.
Zibellini J, Muscat DM, Kizirian N, Gordon A. Effect of health literacy interventions on pregnancy outcomes: A systematic review. Women Birth 2021;34(2):180-6. doi:10.1016/j.wombi.2020.01.010.
Peduzzi P, Concato J, Kemper E, Holford TR, Feinstein AR. A simulation study of the number of events per variable in logistic regression analysis. J Clin Epidemiol 1996;49(12):1373-9. doi:10.1016/s0895-4356(96)00236-3.
Greenland S, Mansournia MA, Altman DG. Sparse data bias: a problem hiding in plain sight. BMJ 2016;352:i1981. doi:10.1136/bmj.i1981.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ศรีนครินทร์เวชสาร
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
