ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการแสวงหายาปฏิชีวนะในผู้มารับบริการที่ไม่ได้รับการจ่ายยาปฏิชีวนะ จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม
DOI:
https://doi.org/10.69598/tbps.15.2.17-29คำสำคัญ:
การแสวงหา, ยาปฏิชีวนะ, โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการแสวงหายาปฏิชีวนะในผู้มารับบริการที่ไม่ได้รับการจ่ายยาปฏิชีวนะ จากโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) อำเภอเมือง จังหวัดนครปฐม เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ผ่านทางโทรศัพท์กับผู้มารับบริการจำนวน 437 ราย ระหว่างเดือนเมษายน ถึง ตุลาคม 2562 ผลการศึกษา พบว่า ผู้มารับบริการส่วนใหญ่มีวิธีคิดเกี่ยวกับเชื้อและยาปฏิชีวนะ ดังนี้ ความหมายของเชื้อ คือ สิ่งมีชีวิตที่ก่อเกิดโรค 29.52%, เชื้อมีรูปร่างที่มองไม่เห็น 59.04%, เชื้อดื้อยาหมายถึงการทานยาเดิมไม่หาย 33.41%, เมื่อไม่มียาปฏิชีวนะใช้รักษาจะมีผลกระทบต่อตนเองและเลือกไปพบแพทย์ 43.48% ส่วนการรับรู้เรื่องเชื้อและยาปฏิชีวนะได้จากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข 16.96% และ 25.03% ตามลำดับ พฤติกรรมการแสวงหายาปฏิชีวนะหลังการรักษาจาก รพ.สต. ที่ไม่ได้รับการจ่ายยาปฏิชีวนะ พบว่า มีผู้รับบริการแสวงหา 36 ราย (8.24%) ส่วนใหญ่ได้รับยาปฏิชีวนะจากคลินิกเอกชน 44.44% โดย เพศ ระดับการศึกษา อาชีพ วิธีคิดเกี่ยวกับความหมายของเชื้อและยาปฏิชีวนะ มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการแสวงหายาปฏิชีวนะในผู้ป่วยที่มารับบริการภายหลังการรักษา อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 การวิจัยนี้
แสดงให้เห็นว่า ส่วนใหญ่ผู้มารับบริการมีวิธีคิดต่อเชื้อทางด้านลบคือก่อให้เกิดโรค เชื้อกลายเป็น "ภัยคุกคามต่อสุขภาพ" ส่วนยาปฏิชีวนะเสมือนสิ่งมหัศจรรย์เข้าไปกำจัดเชื้อ ดังนั้นพฤติกรรมการแสวงหายาปฏิชีวนะจึงเป็นเรื่องของผู้รับบริการจึงมีความสมเหตุสมผลตามระบบคิดดังกล่าวซึ่งนโยบายการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลจึงควรพิจารณาถึงมุมมองในหลายมิติ
References
Luvira V. Overveiw of antibiotic resistance. Songkla Med J. 2006;24(5):453-9. (in Thai)
Ministry of Public Health (Thailand). AMR Coordination and Integration Committee. Landscape of antimicrobial resistance situation and action in Thailand. Nonthaburi: The Committee; 2015. (in Thai)
Food and Drug Administration. Resource Center. Basic knowledge about antibiotics [Internet]. Nonthaburi: FDA; 2015 [cited 2017 Oct 21]. Available from: http://elib.fda.moph.go.th/library/default.asp?page2=subdetail&id_L1=27&id_L2=15517&id_L3=321 (in Thai)
Thai Health Promotion Foundation. Thailand AMR Containment and Prevention Program. Treatment of bacterial infections with antibiotics at sub-district health promoting hospital [Internet]. Bangkok: The Program; 2015 [cited 2017 Oct 21]. Available from: https://www.hsri.or.th/researcher/media/printed-matter/ detail/6252 (in Thai)
Mininstry of Public Health (Thailand). Health Administration Division. Service plan: rational drug use [Internet]. Nonthaburi: The Division; 2016 [cited 2017 Oct 21]. Available from: https://mrd-hss.moph.go.th/mrd1_hss/wp-content/uploads/2019/04/service-plan-RDU.pdf (in Thai)
Sumpradit N, Hunnangkul S, Prakongsai P, Thamlikitkul V. Distribution and utilization of antibiotics in health promoting hospitals, private medical clinics and pharmacies in Thailand. J health syst res. 2013;17(2):268-80. (in Thai)
Chaidilok W, Chanthapasa K. The meaning of Ya- Kae- Akseb in lay’s perspective: a case study of Ban Nakhok, Moo 3, Srisongrak Subdistrict, Muang District, Loei Province. Isan J Pharm Sci. 2014; 9 suppl.:93-8. (in Thai)
Ruenruay S, Saokaew S. Situation of medicines and dietary supplements in the Health Provider Board Region 3. Thai J Pharm Pract. 2017;9(1):225-35. (in Thai)
Jullamas K. Social construction of ceality by TV program called “Ruang Jing Pan Jor” and the perception of viewers [master's thesis]. Bangkok: Dhurakij Pundit University; 2008. (in Thai)
Ketkowit K, Janposri W, Thavondunstid P, Thanyakoup P. Health seeking behavior of rural villagers: case-study in 3 villages in the north-east. Srinagarind Med J. 2000;15(3):143-51. (in Thai)
Sringanyuang L. Social and cultural dimension of community drug use: development of knowledge based on theory and research [Internet]. Nonthaburi: Health Systems Research Institute (HSRI); 1999 [cited 2019 Oct 25]. Available from: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/1688?locale-attribute=th [Subscription required to view] (in Thai)
Puaksom D. Body pathogens and state of medicine. 2nd ed. Bangkok: Illuminations Edition; 2018. (in Thai)
Carlet Carlet J, Collignon P, Goldmann D, Goossens H, Gyssens IC, Harbarth S, et al. Society’s failure to protect a precious resource: antibiotics. Lancet. 2011;378:369-71.
Society and Health Institute (SHI). Manual on health social sciences and medical anthropology [Internet]. Nonthaburi: The Institute; 2004 [cited 2019 Oct 11]. Available from: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/1900?locale-attribute=th [Subscription required to view] (in Thai)
Denyer Willis L, Chandler C. Quick fix for care, productivity, hygiene and inequality: reframing the entrenched problem of antibiotic overuse. BMJ Glob Health [Internet]. 2019 [cited 2019 Oct 25];4(4):e001590. Available from: https://gh.bmj.com/content/4/4/e001590
Sumpradit N, Hunnangkul S, Phumart P, Prakongsai P. A survey of the antibiotic control and surveillance system and measures in promoting rational use of antibiotics: preliminary results. J health syst res. 2012;6(3):361-73. (in Thai)
Drug System Monitoring and Development Centre (DMDC). Report of the drug system situation 2012-2016. Bangkkok: The Centre; 2018. (in Thai)
Mahidol University. Institute for Population and Social Research. Thai health 2015: health frauds: when health is commoditized, drugs become profit-making tools [Internet]. Nakhon Pathom: The Institute; 2015 [cited 2019 Oct 11]. Available from: http://210.1.23.130/handle/123456789/3301 (in Thai)
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
All articles published and information contained in this journal such as text, graphics, logos and images is copyrighted by and proprietary to the Thai Bulletin of Pharmaceutical Sciences, and may not be reproduced in whole or in part by persons, organizations, or corporations other than the Thai Bulletin of Pharmaceutical Sciences and the authors without prior written permission.
