อัตราการใช้ยาปฏิชีวนะตามโครงการการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ณ โรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดพิษณุโลก
DOI:
https://doi.org/10.69598/tbps.20.1.119-129คำสำคัญ:
โรคติดเชื้อทางเดินหายใจช่วงบนและหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน , ภาวะอุจจาระร่วงเฉียบพลัน, บาดแผลสดจากอุบัติเหตุ, การป้องกันการติดเชื้อในหญิงคลอดปกติ, การใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลบทคัดย่อ
การใช้ยาอย่างสมเหตุผล (Rational Drug Use, RDU) เป็นแนวทางสำคัญในการลดปัญหาการดื้อยาปฏิชีวนะ กระทรวงสาธารณสุขได้กำหนดตัวชี้วัดและเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างรับผิดชอบ (Responsible Use of Antibiotics, RUA) โดยเฉพาะใน 4 กลุ่มโรค ได้แก่ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจช่วงบนและหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน (upper respiratory tract infections and acute bronchitis, URI) ภาวะอุจจาระร่วงเฉียบพลัน (acute diarrhea, AD) บาดแผลสดจากอุบัติเหตุ (fresh traumatic wounds, FTW) และการป้องกันการติดเชื้อในหญิงคลอดปกติ (prophylactic antibiotic use in normal vaginal delivery, APL) งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบย้อนหลัง (retrospective descriptive research) ในโรงพยาบาลชุมชน 8 แห่งในจังหวัดพิษณุโลก โดยใช้ข้อมูลจากระบบ Health Data Center และรายงานสถานการณ์การใช้ยาอย่างสมเหตุผลของจังหวัด ระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 – 2565 ผลการศึกษาพบว่าอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะใน URI และ APL ลดลงจนต่ำกว่าค่าเป้าหมายตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 8.61 และ 6.57 ตามลำดับ ในขณะที่อัตราการใช้ยาปฏิชีวนะใน AD ลดลงอยู่ในระดับร้อยละ 19.30 ตามระดับค่าเป้าหมายที่ไม่เกินร้อยละ 20 อย่างไรก็ตาม อัตราการใช้ยาปฏิชีวนะใน FTW ยังคงสูงกว่าค่าเป้าหมาย โดยมีค่าเฉลี่ยร้อยละ 54.13 การดำเนินโครงการส่งเสริมการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลในโรงพยาบาลชุมชนของจังหวัดพิษณุโลกส่งผลให้อัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่ม URI, AD และ APL ลดลงตามระดับเป้าหมาย อย่างไรก็ตาม ควรมีการปรับแนวทางการประเมินและใช้มาตรการเพิ่มเติมเพื่อลดอัตราการใช้ยาปฏิชีวนะในกลุ่ม FTW
เอกสารอ้างอิง
Sub-committee on rational drug use. Rational drug use hospital manual. Bangkok: Agricultural Cooperatives of Thailand Printing. 2015. (in Thai)
Strategy and Planning Division of Office of the Permanent Secretary Ministry of Public Health. Ministry of Public Health. Indicator details of fiscal year 2022. Nonthaburi: Ministry of Public Health; 2022. (in Thai)
Ruanpech P, Ngamchaliew P. Propotion, patterns and associated factors of inappropriate antibiotic prescriptions in acute upper respiratory tract infection. J Health Sys Res. 2021;15(2):218-30.
Supcharassaeng S, Suankratay C. Antibiotic prescription for adults with acute diarrhea at King Chulalongkorn Memorial Hospital, Thailand. J Med Assoc Thai. 2011;94(5):545-50.
Chaiyasong C, Tiyapak P, Wongsriya A, Chaiyasong S.Types of wounds and patterns of antibiotics use in trauma patients in Mahasarakram hospital. J Health Sys Res. 2019;13(1):116-24. (in Thai)
Saithai S, Piyanet P, Rohaning W, Aonanong P, Thawatchai K, Chaiyasit P, et al. The situation of antibiotics smart use of fresh traumatic wounds at public hospital in Krabi province. Krabi Med J. 2019;2(2):29-35. (in Thai)
Kritsadathan T, Phithakam C, Piyamongkol W. Antibiotic prophylaxis in vaginal delivery of normal term labour at Maharaj Nakron Chiang Mai Hospital. Chiang Mai Med J. 2019;58(4):233-43. (in Thai)
Pengkum S, Somsiri A. Polnok A. Ratio of antibiotics usage in fresh traumatic wounds among community hospitals in Phitsanulok Province. J Health Sci Thai. 2024;33(Suppl 2):S322-31. (in Thai)
Watphimai S, Chanthapasa K, Areemit J. Opinion of doctors on the implementation of rational drug use policy: A case study of a province in northeastern region. Thai J Pharm Pract. 2020;12(1):114-27. (in Thai)
Pengkum S, Somsiri A, Polnok S, Polnok A. Opinions of medical personnel about RDU in Phitsanulok province on reporting data indication of antibiotic use in fresh traumatic wounds. J Roi Kaensarn Acad. 2024;9(3):233-48. (in Thai)
