การสำรวจแมลงที่เป็นโฮสต์กึ่งกลางของพยาธิในไก่ไข่ในฟาร์มระบบเปิดในอำเภอนาบอน จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

ปรสิตภายในทางเดินอาหารของสัตว์ เป็นสาเหตุสำคัญที่ส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจต่อเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ไข่ เนื่องจากทำให้สมรรถนะการผลิตลดลง ปรสิตบางชนิดจำเป็นต้องอาศัยโฮสต์กึ่งกลาง ยกตัวอย่างเช่นไส้เดือนดิน แมลงวันบ้าน มด ด้วง และตั๊กแตน เป็นต้น ปรสิตจึงจะสามารถเจริญเติบโตครบวงจรชีวิตพยาธิเพื่อการเพิ่มจำนวนหรือเพียงแค่เป็นพาหะ การศึกษานี้วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาชนิดของแมลงที่อาจเป็นโฮสต์กึ่งกลางของพยาธิในไก่ไข่ โดยสุ่มตัวอย่างแมลงจากฟาร์มไก่ไข่แห่งหนึ่งที่เลี้ยงระบบเปิดในอำเภอนาบอน จังหวัดนครศรีธรรมราช ระหว่างเดือนธันวาคม 2563 ถึง เดือนมกราคม 2564 จำนวน 100 ตัวอย่าง โดยทำการผ่าเปิดช่องท้องและส่องตรวจระบบทางเดินอาหารของแมลงภายใต้กล้องจุลทรรศน์ พบว่าแมลงที่เป็นโฮสต์กึ่งกลางของพยาธิตัวกลม Oxyspirura spp. หรือเป็นที่รู้จักกันในชื่อพยาธิในตาไก่ ได้แก่ แมลงแกลบ (Pycnoscelus surinamensis) ความชุกร้อยละ 8.70 ในแมลงแกลบตัวเต็มวัย และ 9.52 ในแมลงแกลบตัวอ่อน (พบ 2 จาก 23 ตัวอย่าง และ 2 จาก 21 ตัวอย่าง ตามลำดับ) และด้วงขี้ไก่ (Alphitobius diaperinus) ความชุกร้อยละ 15.39 (พบ 8 จาก 52 ตัวอย่าง) นอกจากนี้แมลงทั้งสองชนิดยังตรวจพบตัวอ่อนของไร ซึ่งแมลงอาจได้รับโดยบังเอิญ ดังนั้นนอกจากจะให้ความสำคัญกับแมลงที่เป็นโฮสต์กึ่งกลางของปรสิตภายในอย่างแมลงแกลบและด้วงขี้ไก่แล้ว เกษตรกรจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับการกำจัดปรสิตภายนอกอย่าง ‘ไร’ ด้วย