อิทธิพลของฟอสฟอรัส ไนโตรเจนและปุ๋ยอินทรีย์ต่อผลผลิตข้าวและปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดิน

บทคัดย่อ

ศึกษาผลของการจัดการปุ๋ยต่าง ๆ ต่อการให้ผลผลิตของข้าวและการสะสมปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินนา ดำเนินการทดลองแรกเพื่อเปรียบเทียบการตอบสนองของผลผลิตข้าวต่อปุ๋ยอัตรา 12-0-0 กับ 12-7.5-0 กก. N-P2O5 -K2O/ไร่ในดินร่วน ในนาเกษตรกรจังหวัดต่าง ๆ ของภาคเหนือตอนล่างปี 2533/34 งานทดลองลำดับที่สองได้แก่การเปรียบเทียบผลของปุ๋ยตำรับ 0-0-4ม 4-0-4ม 8-0-4ม 12-0-4ม 16-0-4 และ 12-7.5-4 กก.N-P2O-K2O/ไร่ ต่อการให้ผลผลิตของข้าว กข 23 และขาวดอกมะลิ 105 และปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดิน ที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกระหว่างปี 2533-2539 งานทดลองลำดับที่สามคือ การวิเคราะห์หาปริมาณการสะสมฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินนาจากผลของการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับปุ๋ยเคมีในระยะยาว ในแปลงเดิมที่เริ่มมาตั้งแต่ปี 2517/2519 ในศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก และการศึกษาลำดับสุดท้ายโดยการวิเคราะห์หาอัตราการดูดซับฟอสเฟตของดินนาชุดต่าง ๆ ในเขตภาคเหนือตอนล่าง
ผลการทดลองพบว่าข้าวให้ผลผลิตตอบสนองต่อการใส่ปุ๋ยฟอสเฟตอย่างเห็นได้ชัดในนาดินร่วนซึ่งมีฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ต่ำกว่า 7 ส่วนในล้านส่วน ซึ่งปุ๋ยฟอสเฟต 7.5 กก. P2O5 /ไร่ สามารถเพิ่มผลผลิตข้าวได้ 10-26% ในขณะที่ข้าวให้ผลผลิตตอบสนองน้อยมากหรือไม่ตอบสนองต่อการใส่ปุ๋ยฟอสเฟสในนาดินเหนียวทั้งพื้นที่นาเกษตรกร และพื้นที่นาศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ซึ่งล้วนแต่มีฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์สูงกว่า 7 ส่วนในล้านส่วน
การใช้ปุ๋ยฟอสเฟตมีผลต่อการสะสมฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินนา ในศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกซึ่งใส่ปุ๋ยฟอสเฟตอัตรา 7.5 กก.P2O5/ไร่/ปี ต่อเนื่องกันมาเป็นเวลานาน (2533-2539) ทำให้มีปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินสูงกว่าการไม่ใส่ปุ๋ยฟอสเฟต ประมาณ 50% การใช้ปุ๋ยหมักฟางข้าวระยะยาว (2519-2535) เพิ่มปริมาณฟอสฟอรันที่เป็นประโยชน์ในดิน 55-240% เมื่อเปรียบเทียบกับแปลงที่ไม่ใส่ปุ๋ยซึ่งมีฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ 2 ส่วนในล้านส่วน ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์จะสะสมในดินมากยิ่งขึ้นเมื่อใช้ปุ๋ยหมักฟางข้าวร่วมกับปุ๋ยเคมี การใช้วัสดุอินทรีย์ เช่น แกลบ และขี้เถ้าแกลบ เพิ่มปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์น้อยมาก
ผลการวิเคราะห์หาอัตราการดูดซับฟอสเฟตในดินนาชุดต่าง ๆ ของภาคเหนือ พบว่ามีอัตราการดูดซับในช่วง 145-689 mg P2O5/ดิน 100 กรัม ซึ่งอาจกล่าวได้ว่าอัตราการดูดซับอสเฟตในดินเหนียวมีค่าสูงกว่าในดินร่วนและดินทราย