การประเมินความเสียหายที่เกิดจากหนอนเจาะผลลิ้นจี่ Conopomropha sinensis (Lepidoptera: Gracillariidae) และบทบาทของแตนเบียนหนอนเจาะผล

บทคัดย่อ

หนอนเจาะผลลิ้นจี่หรือหนอนเจาะขั้วผล Conopomorpha sinensis (Lepidoptera : Gracillariidae) (Lepidoptera : Gracillaridae) เป็นแมลงศัตรูที่ทำความเสียหายให้แก่ลิ้นจี่และลำไยที่ปลูกมากในเขตจังหวัดภาคเหนือ ซึ่งได้ทำการประเมินความเสียหายที่เกิดจากหนอนเจาะผลและบทบาทของแมลงศัตรูธรรมชาติคือแตนเบียนหนอนของแมลงชนิดนี้ในช่วงการระบาดเดือนมีนาคมถึงเดือนสิงหาคม ปี พ.ศ. 2538 และ 2539 ในลิ้นจี่และลำไยที่ศูนย์วิจัยพืชสวนเชียงราย ผลปรากฎว่าการร่วงของผลลิ้นจี่และลำไยเกิดจากสภาพธรรมชาติประมาณ 40-90% ทั้งสภาพห่อช่อผลและไม่ห่อช่อผล การห่อช่อผลไม่มีผลกระทบต่อการร่วงของผลลิ้นจี่แต่มีแนวโน้มทำให้การร่วงของผลลำไยลดลงและยังมีส่วนช่วยป้องกันการเข้าทำลายของหนอนเจาะผลในพืชทั้งสองชนิด แต่การไม่ห่อช่อผลมีจำนวนผลร่วงเพิ่มขึ้นเนื่องจากหนอนเจาะผล ผลแตก โรคเปลือกผลสีน้ำตาล ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้สูญเสียผลผลิต ในปี 2538 และ 2539 ผลลำไยที่เก็บเกี่ยวได้เมื่อห่อช่อผลมีผลดี 61.82% และ 56.28% ซึ่งสูงกว่าที่พบในผลลิ้นจี่ที่เก็บเกี่ยวได้ 22.55% และ 23.06% ตามลำดับ ในสภาพไม่ห่อช่อผลลิ้นจี่ที่ติดผลจนกระทั่งเก็บเกี่ยวถูกหนอนเจาะผลทำลายสูงกว่าลำไยในปี 2538 คือ ลิ้นจี่ 8.86 % และลำไย 1.03% ซึ่งมีค่าใกล้เคียงกับปี 2539 ที่พบในลิ้นจี่ 8.52% และลำไย 1.58% ไม่พบการเข้าทำลายจากหนอนเจาะผลเมื่อทำการห่อช่อผล แต่การห่อช่อไม้ไม่สามารถลดอาการของโรคเปลือกผลสีน้ำตาลที่มีส่วนทำให้ผลร่วงในลิ้นจี่เพิ่มขึ้น 6.25% ซึ่งอาการดังกล่าวไม่พบบนลำไย
เมื่อสุ่มตรวจนับผลลิ้นจี่และลำไยที่สุกพร้อมจะเก็บเกี่ยวพบว่าลิ้นจี่มีเปอร์เซ็นต์ผลดี 19.34% ถูกหนอนเจาะผลทำลาย 65.41% ผลที่เป็นแผลสีน้ำตาล 8.4% และความเสียหายที่เกิดร่วมกันระหว่างหนอนเจาะผลและเปลือกผลสีน้ำตาล 6.74% ส่วนในลำไยมีผลดี 89.89% ผลถูกหนอนเจาะ 9.93%
หนอนเจาะผล C. sinensis มีแมลงศัตรูธรรมชาติเป็นแตนเบียนหนอน (larval parasitoid) พวก Soiltary ectoparasitoids พบจำนวน 5 ชนิด (species) จัดอยู่ในอันดับ Hymenoptera ยังไม่สามารถวิเคราะห์ชื่อวิทยาศาสตร์ได้ เมื่อสุ่มตรวจนับบนผลลิ้นจี่ร่วงใต้ต้น หนอนเจาะผลถูกแตนเบียนหนอนทำลาย 49.07% สูงกว่าพบบนใบลิ้นจี่ ๖4.18%) และใบลิ้นจี่ (7.28%)