การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินนาที่ใช้น้ำฝนในภาคเหนือตอนบนเพื่อการใช้ปุ๋ยอย่างมีประสิทธิภาพ

บทคัดย่อ

การประเมินความอุดมสมบูรณ์ของดินนาที่ใช้น้ำฝน ภาคเหนือตอนบน 9 จังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ เชียงราย พะเยา แม่ฮ่องสอน ลำพูน ลำปาง แพร่ น่าน และอุตรดิตถ์ ตั้งแต่ปี 2534-2539 จำนวนตัวอย่างดินที่นำมาวิเคราะห์ทั้งสิ้น 269 ตัวอย่าง พบว่าส่วนใหญ่ควบคุมความอุดมสมบูรณ์ของดินอยู่ในระดับปานกลาง มีปริมาณอินทรีย์วัตถุอยู่ระหว่าง 1.5-3.5 เปอร์เซ็นต์ ปริมาณฟอสเฟอรัสที่เป็นประโยชน์อยู่ในระดับต่ำกว่า 10 ppm ส่วนปริมาณโพแทสเซียมที่สะกัดได้อยู่ในระดับปานกลางระหว่าง 60-90 ppm ปฏิกิริยาดินอยู่ในช่วง 5.1-6.0 (กรดปานกลาง) และเนื้อดินเป็นดินร่วนปนทราย ดินร่วนเหนียว และดินร่วน ได้ทดสอบการใช้ปุ๋ยสูตร 16-20-0 อัตรา 0, 15, 25 และ 35 กก./ไร่ ในพันธุ์ข้าว กข6 ในดินนาน้ำฝนชุดต่าง ๆ ได้แก่ ชุดพาน/หางดง เชียงราย แม่สายและแม่ริม พบว่าดินชุดพาน/หางดง ให้ผลผลิตสูงสุด เฉลี่ย 596 กก./ไร่ ที่อัตราปุ๋ย 25 กก./ไร่ ส่วนดินชุดเชียงราย แม่สายและแม่ริม ให้ผลผลิตเฉลี่ย 564, 508 และ 416 กก./ไร่ ที่อัตราปุ๋ย 25 กก./ไร่ ที่อัตราปุ๋ย 35, 25 และ 35 กก./ไร่ ตามลำดับ ได้วิเคราะห์การตอบสนองต่อปุ๋ยโดยวิธี Cate-Nelson Model พบว่าปริมาณสูงสุดที่ข้าวสามารถตอบสนองในดินนาชุดพาน/หางดง เชียงราย แม่สาย และแม่ริม ในอัตรา 19, 21, 17 แบะ 30 กิโลกรัมต่อไร่ จะให้ผลผลิต 580 , 516 , 494 และ 380 กก./ไร่ ให้ผลตอบแทน 2,139 , 1,736 , 1,641 และ 945 บาท/ไร่ ตามลำดับ และได้ศึกษาการวิเคราะห์ระดับวิกฤตของค่าอินทรียวัตถุในดินนาต่อการตอบสนองต่อปุ๋ย โดยใช้เทคนิคทางสถิติแบบ 2-means discontinuous model พบว่า ปริมาณอินทรียวัตถุในดินที่ต่ำกว่า 1.69 เปอร์เซ็นต์จะมีการตอบสนองต่อปุ๋ยได้สูง