การประเมินความต้านทานของพันธุ์มันสำปะหลังที่นำเข้าจากประเทศไนจีเรียต่อ เชื้อ Sri Lankan Cassava Mosaic Virus สาเหตุโรคใบด่างมันสำปะหลัง ในสภาพโรงเรือน
DOI:
https://doi.org/10.14456/thaidoa-agres.2022.19คำสำคัญ:
ไวรัสใบด่างมันสำปะหลัง, ความต้านทานโรค, การเสียบยอด, ความรุนแรงของอาการ, การตรวจหาไวรัสบทคัดย่อ
โรคใบด่างมันสำปะหลังแพร่ระบาดเป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อปี พ.ศ. 2561 โรคนี้เกิดจากเชื้อไวรัส Sri Lankan cassava mosaic virus (SLCMV) ซึ่งทำความเสียหายต่อผลผลิตมันสำปะหลังของประเทศ อันเนื่องมาจากการนำท่อนพันธุ์มันสำปะหลังที่มีเชื้อมาปลูก จนทำให้เกิดการระบาดออกไปเป็นวงกว้าง แนวทางหนึ่งที่นำมาใช้ในการควบคุมโรคใบด่างมันสำปะหลังคือการใช้พันธุ์ต้านทานโรค การวิจัยนี้จึงได้ทำการประเมินความต้านทานต่อเชื้อ SLCMV ของสายพันธุ์มันสำปะหลังที่นำเข้าจากประเทศไนจีเรียจำนวน 5 สายพันธุ์ซึ่งมีความต้านทานต่อโรคใบด่างในสภาพโรงเรือนทดลอง ทำการปลูกเชื้อ SLCMV ด้วยวิธีการเสียบยอดพันธุ์ที่นำเข้าบนต้นตอพันธุ์ CMR43-08-89 ที่ติดเชื้อ SLCMV ประเมินความรุนแรงของอาการโรคและอัตราการติดเชื้อเป็นระยะเวลา 2-8 สัปดาห์หลังการเสียบยอด ผลการศึกษาพบว่าในสัปดาห์ที่ 8 มันสำปะหลังจากไนจีเรียทุกสายพันธุ์ ได้แก่ IITA-TMS-IBA980581, IITA-TMS-IBA972205, IITA-TMS-IBA 980505, IITA-TMS-IBA920057 และ TME B419 มีอัตราการติดเชื้อ 100 เปอร์เซ็นต์ จากการตรวจพบยีนโปรตีนห่อหุ้มของเชื้อ SLCMV ขนาด 747 คู่เบสในมันสำปะหลังทุกสายพันธุ์ที่ทดสอบ ระดับความรุนแรงของอาการมีค่าเฉลี่ย 2.11-2.56 และพันธุ์ควบคุม C33 มีค่าเฉลี่ยระดับความรุนแรงของอาการ 1.89 จัดเป็นพันธุ์ต้านทาน (R) แต่พันธุ์ควบคุม TME3 มีค่าเฉลี่ย 2.78 จัดเป็นพันธุ์อ่อนแอ (S) ผลการตรวจพบเชื้อ SLCMV ทั้งในต้นที่มีอาการและไม่แสดงอาการโรค แสดงถึงปฏิกิริยาแบบทนโรคของบางสายพันธุ์ที่นำมาทดสอบ
เอกสารอ้างอิง
จีราพร แก่นทรัพย์ สุวลักษณ์ อะมะวัลย์ ประพิศ วองเทียม อรุโณทัย ซาววา สุภาวดี ง้อเหรียญ ดนัย นาคประเสริฐ และ จิณณจาร์ หาญเศรษฐสุข. 2563 การใช้เครื่องหมายโมเลกุลในการคัดเลือกพันธุ์มันสำปะหลังต้านทานโรคใบด่าง (Cassava Mosaic Disease). ว.วิชาการเกษตร 38: 68-79.
ชูศักดิ์ จอมพุก. 2552. สถิติ: การวางแผนการทดลองและการวิเคราะห์ข้อมูลในงานวิจัยด้านพืชด้วย “R”. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพ. 362 หน้า.
ธิดาวรรณ ชมเดช ชลธิชา รักใคร่ ณัฎฐิมา โฆษิตเจริญกุล วานิช คำพานิช ภูวนารถ มณีโชติ ดนัย ชัยเรือนแก้ว วาสนา รุ่งสว่าง พรรณิภา เปชัยศรี และชุติมา อ้อมกิ่ง. 2563. ศึกษาวิธีการปลูกเชื้อ Sri Lankan cassava mosaic virus สาเหตุโรคใบด่างมันสำปะหลัง. หน้า 103 - 113. ใน: การประชุมวิชาการสำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช ประจำปี 2563. สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพฯ.
ภูวนารถ มณีโชติ สุนัดดา เชาวลิต กาญจนา วาระวิชะนี วาสนา รุ่งสว่าง ภานุวัฒน์ มูลจันทะ ศิริลักษณ์ ล้านแก้ว และประภาพร แพงดา. 2558. การสำรวจและเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลังที่เกิดจากเชื้อไวรัส.
หน้า 2118 – 2173. ใน: รายงานผลงานวิจัยประจำปี 2558. สำนักวิจัยพัฒนาการอารักขาพืช, กรมวิชาการเกษตร.
ภูวนารถ มณีโชติ สุนัดดา เชาวลิต กาญจนา วาระวิชะนี วาสนา รุ่งสว่าง ภานุวัฒน์ มูลจันทะ ศิริลักษณ์ ล้านแก้ว และประภาพร แพงดา. 2561. การสำรวจและเฝ้าระวังโรคใบด่างมันสำปะหลังที่เกิดจากเชื้อไวรัส. รายงานผลการวิจัยเรื่องเต็ม ภายใต้โครงการเงินรายได้จากการดำเนินงานวิจัยด้านการเกษตร. กรมวิชาการเกษตร. 52 หน้า.
Akano, A.O., A.G.O. Dixon, C. Mba, E. Barrera, and M. Fregene. 2002. Genetic mapping of a dominant gene conferring resistance to cassava mosaic disease. Theor. Appl. Genet. 105: 521–525.
Alabi, O.J., P. L. Kumar and R. A. Naidu. 2011. Cassava mosaic disease: A curse to food security in Sub-Saharan Africa. Online. APSnet Features 2011-0701:1-16.
Ariyo, O.A., A.G.O. Dixon, G.I. Atiri, E.W. Gachomo and S.O. Kotchoni. 2015.Disease resistance characterisation of improved cassava genotypes to cassava mosaic disease at different ecozones. Arch. Phytopathol. Plant Prot. 48: 504-518.
Asare, P. A., I. K.A. Galyuon, E. Asare-Bediako, J.K. Sarfo and J.P. Tetteh. 2014. Phenotypic and molecular screening of cassava (Manihot esculentum Crantz) genotypes for resistance to cassava mosaic disease. J. Gen. Mol. Virol. 6: 6-18.
Beyene G., R.D. Chauhan, H. Wagaba, T. Moll, T. Alicai, D. Miano, J.C. Carrington and N.J. Taylor. 2016. Loss of CMD2-mediated resistance to cassava mosaic disease in plants regenerated through somatic embryogenesis. Mol. Plant Pathol. 17:1095-110.
Bi, H. M. A. and P. Zhang, 2010. Evaluation of cassava varieties for cassava mosaic disease resistance jointly by agro-Inoculation screening and molecular markers. Afr. J. Plant Sci 4: 330-338.
Brown, J.K., F.M. Zerbini, J. C. Navas, E. Moriones, S.R. Ramos, J.C. Silva, O.E. Fiallo, R.W. Briddon, Z. C. Hernandez, A. Idris, V.G. Malathi, D.P. Martin, B.R. Rivera, S. Ueda and A. Varsani. 2015. Revision of Begomovirus taxonomy based on pairwise sequence comparisons. Arch. Virol. 160: 1593-1619.
Egesi, C. N., F. O. Ogbe, M. Akoroda, P. Ilona, and A. Dixon. 2007. Resistance profile of improved cassava germplasm to cassava mosaic disease in Nigeria. Euphytica 155: 215-224.
Fauquet, C. and D. Fargette. 1990. African cassava mosaic virus: etiology, Epidemiology and control. Plant Dis. 74, 404–411.
Hooda, K.S., P.K. Bagaria, M. Khokhar, H. Kaur, and R. Sujay. 2018. Mass Screening Techniques for Resistance to Maize Diseases. ICAR-Indian Institute of Maize Research, PAU Campus, Ludhiana- 141004, 93 p.
Houngue, J.A., M. Zandjanakou-Tachin, H.B. Ngalle, J.S. Pita, G.H.T. Cacaïa, S.E. Ngatate, J.M. Bell, and C. Ahanhanzo. 2019. Evaluation of resistance to cassava mosaic disease in selected African cassava cultivars using combined molecular and greenhouse grafting tools. Physiol. Mol. Plant Pathol. 105: 47–53.
IITA (International Institue of Tropical Agriculture).1990. Annual Reports, IITA, Ibadan, Nigeria.
Khandare, V.B. and P. Choomsook. 2019. World trade of cavassa with special reference to Thailand. Int. J. Soc. Sci. Econ. Res. 4: 5670-5684.
Lokko, Y., E.Y. Danquah, S.K. Offei, A.G.O. Dixon and M.A. Gedil. 2005. Molecular markers associated with a new source of resistance to the cassava mosaic disease. Afr. J. Biotechnol. 4: 873-881.
Monde, G., J. Walangululu and C. Bragard. 2012. Screening cassava for resistance to cassava mosaic disease by grafting and whitefly inoculation, Arch. Phytopathol. Pflanzenschutz. 45: 2189-2201.
Okogbenin, E., C.N. Egesi, B. Olasanmi, O. Ogundapo, S. Kahya, P. Hurtado, J. Marin, O. Akinbo, C. Mba, H. Gomez, C. de Vicente, S. Baiyeri, M. Uguru, F. Ewa and M. Fregene. 2012. Molecular marker analysis and validation of resistance to cassava mosaic disease in elite cassava genotypes in Nigeria. Crop Sci. 52: 2576-2586.
Olasanmi, B., M. Kyallo and N. Yao. 2021. Marker-assisted selection complements phenotypic screening at seedling stage to identify cassava mosaic disease-resistant genotypes in African cassava populations. Sci Rep. 11, 2850.
Rwegasira, G.M. and M.E.R. Chrissie. 2015. Efficiency of non-vector methods of cassava brown streak virus transmission to susceptible cassava plants. Afr. J. Food Agr. Nut. Dev.15: 1684-5374.
Thuy, C.T.L., L.A.B. Lopez-Lavalle, N.A. Vu, N.H. Hy, P.T. Nhan, H. Ceballos, J. Newby, N.B. Tung, N.T. Hien and L.N, Tuan. 2021. Identifying new resistance to cassava mosaic disease and validating markers for the CMD2 locus. Agriculture 11: 829-844.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารวิชาการเกษตร
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารวิชาการเกษตร
