การตรวจวินิจฉัยเชื้อ Columnea latent viroid (CLVd) และ Pepper chat fruit viroid (PCFVd) ในพืชวงศ์ Solanaceae

บทคัดย่อ

เชื้อ Columnea latent viroid (CLVd) และ Pepper chat fruit viroid (PCFVd) เป็นเชื้อสาเหตุโรคในกลุ่มไวรอยด์ ที่ก่อให้เกิดความเสียหายอย่างรุนแรงกับพืชในวงศ์ Solanaceae เช่น มะเขือเมศ มันฝรั่งและพริก เชื้อ CLVd และ PCFVd สามารถสร้างความเสียหายกับการผลิตมันฝรั่งได้รุนแรง โดยทำให้เกิดอาการหัวมันฝรั่งบิดยาวแหลมและไม่สามารถจำหน่ายได้ เชื้อไวรอยด์ทั้งสองชนิดนี้ยังสามารถทำความเสียหายอย่างรุนแรงกับมะเขือเทสและพริกได้ โดยทำให้เกิดอาการต้นเตี้ยแคระแกร็น ผลที่ได้มีขนาดเล็ก และทำให้เมล็ดลีบหรือไม่สร้างเมล็ดเชื้อไวรอยด์ทั้งสองชนิดนี้สามารถถ่ายทอดโรคผ่านการปนเปื้อนทางเครื่องมือวัสดุการเกษตรได้โดยง่าย อีกทั้งยังไม่แสดงอาการผิดปกติของโรคในพืชอาศัยบางชนิดตลอดช่วงอายุพืช (latent symptom) ซึ่งยากต่อการกำจัดเชื้อให้หมดสิ้น ( eradication) ทำให้เชื้อไวรอยด์เป็นศัตรูพืชที่หน่วยงานกักกันพืชของประเทศที่พัฒนาแล้วในปัจจุบันให้ความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง นอกจากนี้การจำแนกเชื้อไวรอยด์ทั้งสองชนิดออกจากกันโดยอาศัยลักษณะอาการผิดปกติที่ปรากฏบนพืชเศรษฐกิจดังกล่าวไม่สามารถทำได้ เนื่องจากมีความคล้ายคลึงกันมาก ด้วยเหตุนี้การพัฒนาวิธีการในการตรวจสอบที่ได้มาตรฐานของเชื้อไวรอยด์ทั้ง 2 ชนิดนี้ จึงมีความจำเป็นต่อการตรวจป้องกันการปนเปื้อนจากต่างประเทศและเพื่อให้เป็นไปตามเงื่อนไขการส่งออก ซึ่งจากผลการทดลองพบว่าสามารถใช้มะอึก (Solanum stramonifolium) เป็นพืชทดสอบเพื่อจำแนกแยกชนิดของเชื้อไวรอยด์ CLVd และ PCFVd ออกจากกันได้ในเบื้องต้นนอกจากนี้การใช้ไพรเมอร์ NAD(Nad2.1a:GGACTCCTGACGTATACGAAGGTC/Nad2.2b:AGCAATGAGATTCCCCAATATCAT)มาเป็นตัวควบคุมภายใน (internal control) โดยการติดตามยีน NdhB ของพืชให้แถบดีเอ็นเอขนาด 188 เบสที่ชัดเจนด้วยเทคนิค RT-PCR โดยไพรเมอร์ PC-2 (cP2: TGTTTCWRCDEEEATTACTCCTG/ Hpc2: GGGTTTTCACCCTTCCTTTC) และ PCFVd primers (cPCFVd: AGTTGTATCCACCGGGTAG/hPCVd: GACAGAGGTGCTTTTTCTTC) สามารถนำมาใช้ในการตรวจวินิจฉัยเชื้อ CLVd และ PCFVd ได้อย่างมีประสิทธิภาพโดยได้แถบดีเอ็นเอที่ชัดเจนขนาดประมาณ 370 และ 350 เบส นอกจากนี้ยังสามารถใช้ไพรเมอร์ NAD ความเข้มข้น 0.1 M ร่วมกับไพรเมอร์ PC-2 หรือ PCFVd ความเข้มข้น 0.2 M ในการตรวจด้วยเทคนิค duplex RT-PCR ได้อย่างมีประสิทธิภาพ