การศึกษาคุณสมบัติของดินเลนในบ่อดักตะกอนของเหมืองแม่เมาะ เพื่อใช้ในงานเซรามิก

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์คุณสมบัติของดินเลน จากบ่อดักตะกอนของเหมืองแม่เมาะ จังหวัดลำปาง เพื่อใช้ผลิตผลิตภัณฑ์เซรามิก โดยเก็บตัวอย่างดินเลนจากบ่อดักตะกอนมาทำความสะอาดและแยกสิ่งเจือปนออก นำดินเลนมาวิเคราะห์หาองค์ประกอบเชิงเคมีและเชิงแร่ด้วยเครื่องมือวัดรังสีเอ็กซ์แบบฟลูออร์เรสเซน (X-ray fluorescence, XRF) และเครื่องมือวัดรังสีเอ็กซ์แบบเลี้ยวเบน (X-ray Diffraction, XRD) พบว่า มีองค์ประกอบหลักเป็น ซิลิกา อลูมินา และเหล็กออกไซด์ ในรูปของแร่ควอตซ์ มัสโคไวต์ เคโอลิไนต์ และเฮมาไทต์ จากการศึกษา ทางกายภาพ พบว่าเนื้อดินเลนมีความละเอียดสูง เนื่องจากมีขนาดอนุภาคขนาดเล็กกว่า 325 เมช ถึงร้อยละ 67.65 มีความเหนียวสูง เมื่อนำมาทดลองเผาที่อุณหภูมิ 1000 1100 และ 1200 ^oC พบว่าเนื้อดินเลนสุกตัวดีที่อุณหภูมิ 1100 ^oC มีค่าการหดตัวร้อยละ 4.54 มีค่าความพรุนร้อยละ 0.27 มีค่าการดูดซึมน้ำร้อยละ 1.40 และมีสีหลังเผาเป็นสีน้ำตาลแดง มีความแข็งแรงดัดโค้งเท่ากับ 13.38 MPa ผลกการทดลองขึ้นรูปพบว่า ดินเลนสามารถขึ้นรูปด้วยมือ และจิกเกอร์ได้ดี โดยผลิตภัณฑ์เซรามิกที่ได้มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับผลิตภัณฑ์เทอราคอตต้า จึงกล่าวได้ว่าดินเลน ซึ่งเป็นวัสดุเหลือทิ้งจากบ่อดักตะกอนในเหมืองแม่เมาะ สามารถนำมาสร้างมูลค่าเพิ่มได้ โดยการนำมาใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมเซรามิกได้