การศึกษาเครือข่ายและอุปสรรคในการผลิตกระต่ายเนื้อในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การผลิตกระต่ายเนื้อทั่วโลกมีปริมาณเพิ่มขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดเนื่องจากเนื้อกระต่ายเป็นเนื้อที่ดีต่อสุขภาพแต่ยังขาดข้อมูลการผลิตกระต่ายเนื้อในประเทศไทย ดังนั้นการศึกษาในครั้งนี้มีจุดประสงค์เพื่อนำเสนอเครือข่ายการผลิต สถานการณ์ปัจจุบัน และการค้นหาอุปสรรคต่อการผลิตกระต่ายเนื้อภายในประเทศ การศึกษาในครั้งนี้สัมภาษณ์เจ้าของฟาร์มกระต่ายเนื้อจำนวนทั้งสิ้น 114 ฟาร์ม ด้วยการเลือกตัวอย่างแบบลูกโซ่ระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2560 ถึง 2561 พบว่ามีฟาร์มที่ยังดำเนินกิจการจำนวน 79 ฟาร์มและยกเลิกกิจการจำนวน 35 ฟาร์มระหว่างช่วงเก็บข้อมูล ประเภทของฟาร์มกระต่ายเนื้อสามารถแบ่งตามวัตถุประสงค์ในการเลี้ยงออกเป็น 3 ประเภทได้แก่ 1.ผลิตเพื่อขายเป็นกระต่ายเนื้อเพียงอย่างเดียว 2.ผลิตเพื่อขายลูกกระต่ายสวยงามโดยใช้กระต่ายคัดทิ้งขายเป็นกระต่ายเนื้อ 3.ผลิตเพื่อทั้งสองจุดประสงค์ข้างต้น จากการวิเคราะห์เครือข่ายพบว่าศูนย์กลางการผลิตอยู่ในจังหวัด กาญจนบุรี นครนายก นครปฐมและเพชรบุรี ซึ่งมีโรงฆ่ากระต่ายจำนวน 3 โรง จังหวัดเพชรบุรีมีจำนวนฟาร์มกระต่ายมากที่สุด การผลิตกระต่ายดำเนินการในโรงเรือนระบบเปิดโดยใช้อาหารสำเร็จรูปของกระต่าย สุกรขุนระยะสุดท้ายและหรืออาหารหยาบ รอบการผลิตที่แตกต่างกัน (การผสมแบบรายตัว หรือชุดผสมด้วยการผสมตามธรรมชาติ) ถูกเลือกมาใช้ในแต่ละฟาร์ม หลังจากหย่านมจะเข้าสู่ระยะขุนใช้เวลาประมาณ 90 วัน เพื่อได้น้ำหนักเข้าฆ่าที่ 2.0-2.5 กิโลกรัม กระต่ายประมาณ 20,000 ตัวต่อปีถูกผลิตในเครือข่ายที่ศึกษาประกอบด้วยกระต่ายเนื้อและกระต่ายคัดทิ้งที่อัตราส่วนใกล้เคียงกัน เป็นที่น่าสนใจว่าความต้องการของเนื้อกระต่ายสูงกว่ากำลังการผลิตประมาณ 12,000 ตัวต่อปี แต่ความต้องการดังกล่าวมีความผันผวนสูง อุปสรรคสำคัญคือการขาดแหล่งองค์ความรู้และการสนับสนุนด้านการเงินเพื่อสร้างธุรกิจที่มั่นคง ดังนั้นโครงการที่มีการสนับสนุนและวิจัยควรดำเนินการเพื่อส่งเสริมการผลิตกระต่ายเนื้อในประเทศไทยเพื่อเป็นปศุสัตว์ทางเลือก การแปรรูปและขนาดของตลาดควรศึกษาอย่างละเอียดก่อนการส่งเสริมให้เกษตรกรดำเนินการเลี้ยงเพื่อป้องกันภาวะสินค้าล้นตลาด