การเปรียบเทียบความชุกของภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กระหว่างกลุ่มวัยทำงานและกลุ่มผู้สูงอายุ ศึกษาในพื้นที่ชนบทของจังหวัดอุบลราชธานีและศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

รายงานการเปรียบเทียบภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กระหว่างกลุ่มวัยทำงานกับกลุ่มผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ภาคอีสานตอนล่างของประเทศไทยยังไม่เคยมีมาก่อน งานวิจัยนี้ศึกษาในกลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่ม คือ วัยทำงาน อายุ 18-59 ปี (จำนวน 146 คน) และกลุ่มผู้สูงอายุ อายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป (จำนวน 147 คน) กลุ่มตัวอย่างอาศัยอยู่ในพื้นชนบทของจังหวัดอุบลราชธานีและศรีสะเกษซึ่งพบความชุกของภาวะโลหิตจางที่สูงและเกิดได้จากหลากหลายสาเหตุ เราใช้เกณฑ์ของ World Health Organization (WHO) ปี พ.ศ. 2565 ในการวินิจฉัยภาวะโลหิตจางโดยใช้ปริมาณ Hemoglobin (Hb) เราใช้ serum ferritin เพื่อบ่งชี้ปริมาณเหล็กสะสมในร่างกาย และการทดสอบ C- reactive protein (CRP) เพื่อบ่งชี้ภาวะอักเสบซึ่งทั้งสองค่านี้ถูกใช้ในการวินิจฉัยภาวะขาดธาตุเหล็ก ผลการศึกษาพบความชุกของภาวะโลหิตจางในกลุ่มวัยทำงานเปรียบเทียบกับในกลุ่มผู้สูงอายุ ร้อยละ 39.7 และ 58 ตามลำดับ โดยความชุกของภาวะโลหิตจางจะเพิ่มขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้น พบความชุกของภาวะขาดธาตุเหล็กในกลุ่มวัยทำงานเปรียบเทียบกับกลุ่มผู้สูงอายุ ร้อยละ 18.7 และ 6 ตามลำดับ ถึงแม้ว่าจะพบภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กในวัยทำงาน ร้อยละ 12.3  มากกว่าในผู้สูงอายุ ร้อยละ 3.4 อย่างไรก็ตาม พบภาวะโลหิตจางในผู้สูงอายุมากกว่าในวัยทำงาน ซึ่งหมายถึง ภาวะโลหิตจางในกลุ่มผู้สูงอายุอาจจะมีสาเหตุจากปัจจัยอื่นๆ เช่น การอักเสบ โรคเรื้อรัง ขาดสารอาหาร การดูดซึมธาตุเหล็กผิดปกติ เป็นต้น ค่ากลางของปริมาณเหล็กสะสมในร่างกายในกลุ่มวัยทำงานน้อยกว่ากลุ่มผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (มัธยฐาน 128.91 และ 164.96 µg/L ตามลำดับ) ข้อมูลดังกล่าวบ่งชี้ว่า serum ferritin ซึ่งเป็นสาร acute phase protein ชนิดหนึ่งจะหลั่งออกมาเมื่อร่างกายเกิดการอักเสบ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุ ดังนั้น การวินิจฉัยภาวะโลหิตจางในกลุ่มผู้สูงอายุที่เป็นโรคเรื้อรังจึงเป็นเรื่องท้าทาย การวิจัยเพื่อหาสารบ่งชี้ใหม่ๆ เพื่อแยกภาวะโลหิตจางจากการอักเสบออกจากภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กจึงเป็นสิ่งสำคัญในอนาคต