การทดสอบหาองค์ประกอบทางพฤกษเคมี สารประกอบฟีนอลิกทั้งหมดและฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของไพล ขมิ้นชัน และขิงที่สกัดด้วยเทคนิควิธีการแช่หมักในตัวทำละลายที่แตกต่างกัน

ปภาภัสสร์ ธีระพัฒนวงศ์; วรินทร์   โอนอ่อน; ศศลักษณ์   แก้วบุตรา

ผู้แต่ง

ปภาภัสสร์ ธีระพัฒนวงศ์ สาขาวิชาการแพทย์แผนไทย คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี
วรินทร์ โอนอ่อน สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพและความงาม คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร
ศศลักษณ์ แก้วบุตรา สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยมหิดล วิทยาเขตอำนาจเจริญ

คำสำคัญ:

ไพล, ขมิ้นชัน, ขิง, สารพฤกษเคมี, สารต้านอนุมูลอิสระ

บทคัดย่อ

สารสำคัญที่สกัดได้จากพืชมีความสามารถในการเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ซึ่งอนุมูลอิสระ (Free Radical) เหล่านี้จะไปกระตุ้นกระบวนการออกซิเดชั่น (Oxidation) ส่งผลกระทบต่อการทำงานของเซลล์ในร่างกายและนำไปสู่การเกิดโรคต่างๆ ได้ ดังนั้น การวิจัยครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบปริมาณสารสำคัญ สารประกอบฟีนอลิกและฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระของสมุนไพร 3 ชนิด ได้แก่ ไพล (P) ขมิ้นชัน (T) และขิง (G) ที่สกัดด้วยวิธีการที่แตกต่างกัน 4 วิธี ได้แก่ 1) สกัดด้วยน้ำกลั่น (D) 2) สกัดด้วยน้ำกลั่นที่อุณหภูมิ 60 ºC นาน 10 นาที (B) 3) สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 95% (A-95) และ 4) สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50% (A-50) จากนั้นนำไปทดสอบหาปริมาณสารประกอบฟีนอลิก ปริมาณฟลาโวนอยด์ ฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระด้วยวิธี DPPH , ATBS และ NO radical scavenging ผลการวิเคราะห์ พบว่า สารสกัดขิงที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50% (GA-50) ให้ปริมาณสารประกอบฟีนอลิกสูงที่สุด มีค่าเท่ากับ 30.17±1.45 mg GAE/g extract และสารสกัดขมิ้นชันที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 95% (TA-95)
มีปริมาณฟลาโวนอยด์สูงที่สุด มีค่าเท่ากับ 100.54±0.56 mg QE/g extract ฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระโดยวิธี DPPH และ ABTS พบว่า สารสกัดขิงที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50% (GA-50) มีค่า IC₅₀ ดีที่สุด เท่ากับ 0.17±0.01 และ 5.19±0.03 mg/ml ตามลำดับ นอกจากนั้น สารสกัดไพลที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50 % (PA-50) มีค่าเปอร์เซ็นต์การยับยั้ง Nitric oxide (NO) สูงที่สุด เท่ากับ 50.21±0.65 การทดสอบหาปริมาณสารพฤกษเคมีที่สำคัญโดยวิธี GC-MS ของสารสกัดทั้ง 3 ชนิดที่สกัดแบบ A-50 พบว่า GA-50, สารสกัดขมิ้นชันที่สกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50% (TA-50) และ PA-50 พบสารสำคัญจำนวน 15, 9 และ 3 ชนิด ตามลำดับ ผลการวิจัยในครั้งนี้แสดงให้เห็นว่า สมุนไพรทั้ง 3 ชนิด ได้แก่ ไพล ขมิ้นชันและขิง มีความสามารถสูงในการเป็นสารต้านอนุมูลอิสระและวิธีการสกัดด้วยแอลกอฮอล์ 50 % ให้ปริมาณสารประกอบฟีนอลิกและมีฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระที่ดีกว่าการสกัดด้วยวิธีอื่น

เอกสารอ้างอิง

Zheng WZ and Wang SY. Antioxidant Activity and Phenolic Compounds in Selected Herbs. J Agric Food Chem 2001;49(11):5165-70.

Astley SB. Dietary Antioxidants-Past, Present and Future. Trends Food Sci Technol 2003;14,93-98.

Ratchadaporn T and Yingyong P. Variation of total curcuminoids content, antioxidant activity and genetic diversity in turmeric (Curcuma longa L.). collections 2009;43(3):507-18.

Ali G, Hawa ZE J and Asmah R. Antioxidant activities, total phenolics and flavonoids content in two varieties of Malaysia young ginger (Zingiber officinale Roscoe). Molecules 2010;15(6):4324-33.

Thiraphattanavong P, Wattanathorn J, Muchimapura S, Thukham-mee W, Suriharn, B, Lertrat K. The combined extract of purple waxy corn and ginger prevents cataractogenesis and retinopathy in streptozotocin-diabetic rats. Oxid. Med. Cell. Longev 2014:1-12.

Ah-RH, Hyunyoung K, Donglan P, Chan-HJ and Eun KS. Phytochemicals and Bioactivities of Zingiber cassumunar Roxb. Molecules 2021;26(8):1-16.

Thepthong P, Rattakarn K, Ritchaiyaphum N, Intachai S and Chanasit W. Effect of Extraction Solvents on Antioxidant and Antibacterial Activity of Zingiber montanum Rhizomes. ASEAN J. Sci. Tech. Report 2023;26(3):1-9.

Jeenapongsa R, Yoovathaworn K, Sriwatanakul KM, Pongprayoon U, Sriwatanakul K. Anti-inflammatory activity of (E)-1-(3,4-dimethoxyphenyl) butadiene from Zingiber cassumunar Roxb. J Ethnopharmacol 2003;87(2-3):143-8.

Tangyuenyongwatana P, Gritsanapan W. Prasaplai: An essential Thai traditional formulation for primary dysmenorrhea treatment. TANG 2014;4(2):10-1.

Chongmelaxme B, Sruamsiri R, Dilokthornsakul P, Dhippayom T, Kongkaew C, Saokaew S, et al. Clinical effects of Zingiber cassumunar (Plai): A systematic review. Complementary Therapies in Medicine 2017; 35:70-77.

Bua-in S and Paisooksantivatana Y. Essential oil and antioxidant activity of Cassumunar Ginger (Zingiberaceae: Zingiber montanum (Koenig) Link ex Dietr.) collected from various parts of Thailand. Kasetsart J (Nat Sci) 2009;43:467-75.

Han AR, Kim H, Piao D, Jung CH, Seo EK. Phytochemicals and Bioactivities of Zingiber cassumunar Roxb. Molecules 2021;26(8):2377.

Rahul R, Arrivukkarasan S and Anhuradha S. In Vitro Antioxidant and Free Radical Scavenging Activity of Curcuma longa, Acorus calamus and Camellia sinensis. Food and Nutrition Sciences 2022;13:750-60.

Niamsa N, Sittiwet C. Antimicrobial Activity of Curcuma longa aqueous extract. J Pharmacol Toxicol 2009; 4(4):173-77.

Gupta A, Mahajan S, Sharma R. Evaluation of antimicrobial activity of Curcuma longa rhizome extract against Staphylococcus aureus. Biotechnology Reports 2015;6:51–55.

Roekruangr N, et al. Comparative Study on Antioxidant Activities and Phytochemical Components of Steamed and Non-Steamed Ginger Extracts. Thammasat Medical Journal 2018;18(4):528-35.

Shim S, Kim S, Choi D-S, Kwon Y-B, Kwon J. Anti-inflammatory effects of [6]-shogaol: Potential roles of HDAC inhibition and HSP70 induction. Food and chemical toxicology 2011;49:2734-40.

Black CD, Herring MP, Hurley DJ, O'Connor PJ. Ginger (Zingiber officinale) reduces muscle pain caused by eccentric exercise. J Pain 2010;11(9):894-903.

Naderi Z. Mozaffari-Khosravi H, Dehghan A, Nadjarzadeh A, Husein HF. Effect of ginger powder supplementation on nitric oxide and C-reactive protein in elderly knee osteoarthritis patients: A 12-week double-blind randomized placebo-controlled clinical trial. Journal of Traditional and Complementary Medicine 2016;6:199-203.

Li F, Nitteranon V, Tang X, Liang J, Zhang G, Parkin KL, et al. In vitro antioxidant and anti-inflammatory activities of 1-dehydro-[6]-gingerdione, 6-shogaol, 6-dehydroshogaol and hexahydrocurcumin. Food chemistry 2012;135:332-337.

Maja D, et al. The Effect of Extraction Solvents, Temperature and Time on the Composition and Mass Fraction of Polyphenols in Dalmatian Wild Sage (Salvia officinalis L.) Extracts. Food Technol. Biotechnol 2013;51(1):84-91.

Intan Soraya CS, et al. Effects of temperature, time, and solvent ratio on the extraction of phenolic compounds and the anti-radical activity of Clinacanthus nutans Lindau leaves by response surface methodology. Chem Cent J 2018;11(54):1-11.

Quettier-Deleu C, et al. Phenolic compounds and antioxidant activities of buckwheat (Fagopyrum esculentum Moench) hulls and flour. J Ethnopharmacol 2020;72:35-42.

Tai A, et al. Evaluation of antioxidant activity of vanillin by using multiple antioxidant assays. Biochim Biophys Acta 2011;1810:170-7.

Marino BA, Antonio C, Manuel A. The hydrophilic and lipophilic contribution to total antioxidant activity. Food Chem 2011;73:239-244.

Aktas N, et al. Radical scavenging effect of different marine sponges from Mediterranean coasts. Records of Natural Products 2013;7(2):96-104.

McCarron M, et al. Comparison of the monoterpenes derived from green leaves and fresh rhizomes of Curcuma longa L. from India. Flavour and Fragrance Journal 1995;10(6):355-57.

Ahumada R, Timmermann BN and Gang DR. Biosynthesis of curcuminoids and gingerols in Turmeric (Curcuma longa) and Ginger (Zingiber officinale): Identification of curcuminoid synthase and hydroxycinnamoyl-CoA thioesterases. Phyto chemistry 2006; 67:2017-29.

Poonkuil NL and Raja JD. Drying effects on ultrasonic assisted phenolic yields and retentiveness of antiradical properties of common culinary spices ginger (zingiber officinale) and turmeric (curcuma longo): hptlc and gc-ms profile for their active ingredients assessment. International Journal of Research 2017;5: 7-23.