การตรวจสอบวิธีการสกัด ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และฤทธิ์ต้านแบคทีเรียของสารสกัดหยาบรากปลาไหลเผือกใหญ่

บทคัดย่อ

รากปลาไหลเผือกใหญ่เป็นแหล่งของสารพฤกษาเคมีที่มีคุณค่า มีสรรพคุณทางยารักษาโรค และใช้เป็นอาหารเสริมสุขภาพในประเทศไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีฤทธิ์อนุมูลอิสระ แบคทีเรีย และกระตุ้นทางเพศ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาวิธีการสกัดรากปลาไหลเผือกใหญ่ที่เหมาะสม โดยตรวจสอบจากฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระและแบคทีเรียของสารสกัดหยาบ ซึ่งวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงในการใช้สกัด คือ (1) การใช้น้ำกลั่นที่อุณหภูมิ 60 ^°ซ นาน 6 ชั่วโมง และ (2) การใช้เอธานอล 30 % ที่อุณหภูมิ 30 ^°ซ นาน 4 ชั่วโมง พบว่ามีฤทธิ์ยับยั้งสารอนุมูลอิสระ ปริมาณสารต้านอนุมูลอิสระ และสารประกอบฟีนอลิกทั้งหมด เฉลี่ยเท่ากับ 71.22%, 0.302±0.004 mg vitamin C/g DM, 353.07±20.53 mg Gallic acid/g DM และ 72.27%, 0.3063±0.003 mg vitamin C/g DM, 330.40±16.00 mg Gallic acid/g DM สารสกัดหยาบจากวิธีที่ (2) สามารถยับยั้งแบคทีเรียก่อโรคพวก Escherichia coli, Listeria monocytogenes และ Samonella typhinurium ได้ และสามารถฆ่าแบคทีเรียก่อโรค 3 ชนิด คือ Bacillus cereus, Staphylococcus  aureus และ Vibrio parahaemolyticus  พบว่าความเข้มข้นของเอธานอล อุณหภูมิ และเวลาที่ใช้ในการสกัดสมุนไพรเป็นปัจจัยที่มีผลโดยตรงและอิทธิพลร่วมต่อชนิดและปริมาณของสารพฤกษาเคมีในสารสกัดหยาบ มีผลต่อการออกฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ และแบคทีเรียได้แตกต่างกัน