อาการไม่พึงประสงค์ของผู้ป่วยมะเร็งหลังได้รับยาเคมีบำบัด หลังจําหน่ายออกจากโรงพยาบาล และปัจจัยที่มีผลต่ออาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา ณ โรงพยาบาลสุไหงโก - ลก จังหวัดนราธิวาส

ธัตรชัย ธารณ์ชัยเตชาวุฒิ

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความถี่และความรุนแรงของอาการไม่พึงประสงค์ และปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด หลังจำหน่ายออกจากโรงพยาบาลสุไหงโก - ลก จังหวัดนราธิวาส โดยเภสัชกรติดตามอาการไม่พึงประสงค์ ประเมินระดับความรุนแรงของอาการไม่พึงประสงค์ ที่เกิดขึ้นโดยใช้เกณฑ์ของ Common Terminology Criteria for Adverse Events (CTCAE) version 5.0 ขณะที่ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ chi-square และ Fisher's exact test ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 44 ราย เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ 23 ราย (ร้อยละ 52.3) มีจำนวนรอบการรับยาเคมีบำบัดทั้งหมด 192 รอบ สูตรยาเคมีบำบัดที่ได้รับส่วนใหญ่ คือ FOLFOX4 (ร้อยละ 55.2) สำหรับอาการไม่พึงประสงค์ที่พบมากที่สุด 3 อันดับแรก และส่วนใหญ่มีระดับความรุนแรงเท่ากับ 1 ได้แก่ เหนื่อยล้า (ร้อยละ 43.2) ผมร่วง (ร้อยละ 39.1) และคลื่นไส้ (ร้อยละ 38.5) จากการศึกษานี้พบว่า ปัจจัยที่มีแนวโน้มสัมพันธ์กับการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ ได้แก่ เพศ โรคประจำตัว ชนิดของโรคมะเร็ง อายุ สถานภาพ ระยะของโรคมะเร็ง และสูตรยาที่ได้รับ

การศึกษานี้ไม่สามารถวิเคราะห์หาปัจจัยความสัมพันธ์ของการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ของกลุ่มตัวอย่างได้อย่างชัดเจน เนื่องจากกลุ่มตัวอย่างและจำนวนครั้งที่ได้รับยาเคมีบำบัดมีจำนวนน้อย
การติดตามผู้ป่วยมะเร็งหลังจากได้รับยาเคมีบำบัดโดยเภสัชกรมีความสำคัญอย่างมาก สามารถนำข้อมูลของการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นมาทบทวน บริหารจัดการ และเกิดกระบวนการติดตามเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่สามารถป้องกัน หรือลดความรุนแรงได้ (Preventable ADR) ต่อมา จึงควรมีการศึกษาเพิ่มเติมต่อไปในอนาคต