มูลค่าการบริการของระบบนิเวศของดินบริเวณพื้นที่แหล่งต้นน้ำ ที่ได้รับผลกระทบจากดินถล่มในตำบลแม่พูล อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประมาณมูลค่าการบริการเชิงนิเวศของดินที่ได้ผลกระทบจากเหตุการณ์ดินถล่มภายใต้ระบบนิเวศหลัก 3 ประเภท บริเวณแหล่งต้นน้ำของตำบลแม่พูล ได้แก่ ป่าเบญจพรรณ ป่าเบญจพรรณผสมไผ่ และสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตร โดยมุ่งเน้นในการประเมินมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ของการบริการของระบบนิเวศของดินในด้านความอุดมสมบูรณ์ของดิน การกักเก็บน้ำในดิน และปริมาณเนื้อดินเพื่อการใช้ประโยชน์ในการถมที่และก่อสร้าง ทั้งนี้ สถานการณ์ที่ได้รับผลกระทบจากดินถล่มของระบบนิเวศอยู่ภายใต้สภาวะการทดแทนทางนิเวศวิทยาแบบทุติยภูมิในระยะที่เป็นสังคมระหว่างการทดแทนภายหลังจากเหตุการณ์ดินถล่มเป็นระยะเวลา 9 ปี ผลการศึกษาพบว่า ระบบนิเวศสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตรมีมูลค่าการบริการของระบบนิเวศของดินรวมสูงที่สุด เท่ากับ 288,328.37 บาทต่อไร่ หรือ 1802052.3125 บาทต่อเฮกตาร์ รองลงมา ได้แก่ ป่าเบญจพรรณผสมไผ่ ป่าเบญจพรรณ สวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตรที่เกิดดินถล่ม ป่าเบญจพรรณผสมไผ่ที่เกิดดินถล่ม และป่าเบญจพรรณที่เกิดดินถล่ม มีมูลค่าเท่ากับ 264,870.74 246,642.03 244,452.19 166,726.48 และ 144,232.73 บาทต่อไร่ ตามลำดับ หรือ 1,655,442.12 1,541,512.69 1,527,826.19 1,042,040.50 และ 901,454.56 บาทต่อเฮกตาร์ ตามลำดับ ผลต่างระหว่างมูลค่าการบริการของระบบนิเวศของดินภายใต้สถานการณ์ปกติและที่เกิดดินถล่ม พบได้อย่างชัดเจนในระบบนิเวศป่าเบญจพรรณ โดยมีมูลค่าความต่างเท่ากับ 102,409.30 บาทต่อไร่ หรือ 640,058.12 บาทต่อเฮกตาร์ รองลงมาได้แก่ ป่าเบญจพรรณผสมไผ่ และสวนไม้ผลผสมแบบวนเกษตร (98,144.26 บาทต่อไร่ หรือ 613,401.62 บาทต่อเฮกตาร์ และ 43,876.18 บาทต่อไร่ หรือ 274,226.12 บาทต่อเฮกตาร์) ตามลำดับ ทั้งนี้ ป่าเบญจพรรณผสมไผ่มีการความต่างมูลค่าด้านความอุดมสมบูรณ์ของดิน และด้านการเก็บกับน้ำในดินสูงที่สุด เท่ากับ 27,324.74 หรือ 170,779.62 บาทต่อเฮกตาร์ และ 2,043.45 บาทต่อไร่ หรือ 12,771.56 บาทต่อเฮกตาร์ ตามลำดับ ขณะที่ป่าเบญจพรรณมีมูลค่าความต่างด้านปริมาณเนื้อดิน เพื่อการใช้ประโยชน์ในการก่อสร้างสูงที่สุดเท่ากับ 91,489.27 บาทต่อไร่ หรือ 571,807.94 บาทต่อเฮกตาร์ ตามลำดับ ผลจากการศึกษาครั้งนี้ได้แสดงมูลค่าทางเศรษฐศาสตร์ที่แตกต่างกันของการบริการของระบบนิเวศของดินในบริเวณแหล่งต้นน้ำระหว่างสถานการณ์ปกติและที่เกิดดินถล่ม ทั้งนี้ การพัฒนากรอบการดำเนินงานที่ครอบคลุมในการประเมินเชิงเศรษฐศาสตร์ของการบริการของระบบนิเวศของดินเป็นสิ่งที่จำเป็น ซึ่งทำให้ได้ข้อมูลที่นำไปใช้ในการตัดสินใจระดับท้องถิ่นได้ดียิ่งขึ้นสำหรับการจัดการทรัพยากรที่ดินในพื้นที่แหล่งต้นน้ำของพื้นที่ศึกษา