การประมาณค่าปริมาณน้ำท่าโดยใช้แบบจำลอง SCS-CN ในพื้นที่ลุ่มน้ำยมตอนบน

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการประยุกต์ใช้ข้อมูลและเทคนิคทางด้านระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ร่วมกับวิธีการของแบบจำลอง SCS-CN เพื่อประเมินปริมาณน้ำท่า รวมทั้งเปรียบเทียบปริมาณน้ำท่าที่ได้จากการคำนวณจากแบบจำลอง SCS-CN กับข้อมูลปริมาณน้ำท่าที่ได้จากการตรวจวัด โดยการรวบรวมข้อมูลลักษณะภูมิประเทศ ข้อมูลชุดดินและการใช้ประโยชน์ที่ดิน จากนั้นทำการวิเคราะห์ข้อมูลลักษณะภูมิศาสตร์กายภาพ และลักษณะทางอุทกวิทยาเพื่อประเมินค่า CN และพิจารณาความสัมพันธ์ของปริมาณน้ำฝนและน้ำท่าซึ่งเป็นค่าดัชนีบ่งชี้สถานภาพทางอุทกวิทยาและศักยภาพการให้น้ำท่าของพื้นที่ลุ่มน้ำยมตอนบน

ผลการศึกษาพบว่า ปริมาณน้ำท่ารายปีเฉลี่ยจากแบบจำลอง SCS-CN มีค่าเท่ากับ 625.71 ล้านลูกบาศก์เมตร โดยปริมาณน้ำท่าจากการตรวจวัดจริงมีค่าเท่ากับ 828.23 ล้านลูกบาศก์เมตร ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณน้ำฝนกับปริมาณน้ำท่า พบว่าอยู่ในระดับปานกลาง (r² = 0.6) ปริมาณน้ำท่าช่วงฤดูน้ำหลากจากแบบจำลองมีค่าเท่ากับ 633.06 ล้านลูกบาศก์เมตร โดยมีค่าที่ได้จากการตรวจวัดเท่ากับ 916.22 ล้านลูกบาศก์เมตร ส่วนช่วงฤดูน้ำแล้ง พบว่าปริมาณน้ำท่าจากแบบจำลองมีค่าเท่ากับ 7.35 ล้านลูกบาศก์เมตร โดยค่าตรวจตรวจวัดได้เท่ากับ 87.99 ล้านลูกบาศก์เมตร ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณน้ำฝนและปริมาณน้ำท่า พบว่ามีค่าสูงในช่วงน้ำหลาก (r² = 0.9) และมีค่าปานกลางในช่วงแล้งฝน (r² = 0.55) การศึกษาลักษณะทางอุทกวิทยา พบว่าร้อยละปริมาณน้ำท่าต่อปริมาณน้ำฝนมีค่าเท่ากับ 67.9 ร้อยละของปริมาณน้ำท่าช่วงน้ำหลากต่อช่วงน้ำแล้งเท่ากับ 99:1 ส่วนช่วงเวลาการไหลในช่วงน้ำหลากต่อช่วงน้ำแล้งเท่ากับ 7:5 เดือน การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินที่ควรเป็นตามนโยบายการจัดชั้นคุณภาพลุ่มน้ำพบว่าปริมาณน้ำท่าที่ได้จากการคำนวณของแบบจำลองมีค่า 695.89 ล้านลบ.ม. ค่า CN เท่ากับ 77 การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินให้เหมาะสมตามระดับความลาดชัน พบว่าปริมาณน้ำท่าที่ได้จากการคำนวณของแบบจำลองมีค่า 599.13 ล้านลบ.ม.