โครงสร้างและองค์ประกอบพรรณพืชในสวนป่าสักฟื้นฟู ศูนย์ศึกษาธรรมชาติ และท่องเที่ยวเชิงนิเวศ เจ็ดคด-โป่งก้อนเส้า อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี

บทคัดย่อ

การศึกษาการรุกล้ำตามธรรมชาติของพันธุ์ไม้จากป่าดิบแล้งสู่พื้นที่ป่าฟื้นฟู ณ ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและท่องเที่ยวเชิงนิเวศเจ็ดคด – โป่งก้อนเส้า อำเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี ระหว่างเดือน มกราคม พ.ศ. 2557 ถึง มีนาคม พ.ศ. 2558 มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาโครงสร้างและองค์ประกอบพรรณไม้ และปัจจัยกำหนดการปรากฏของพรรณไม้ ภายหลังการฟื้นฟูป่า โดยวางแปลงถาวร ขนาด 10 × 200 เมตร จำนวน 3 แปลง แบ่งเป็นแปลงย่อยขนาด 10 × 10 เมตร (จำนวน 60 แปลงย่อย) ติดเบอร์ต้นไม้ทุกต้นที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก ตั้งแต่ 1 เซนติเมตร วัดขนาด และ
ระบุชนิด รวมถึงเก็บตัวอย่างดินทุกแปลงย่อย ผลการศึกษา พบชนิดพรรณไม้จำนวน 44 วงศ์ 106 สกุล 139 ชนิด มีความหนาแน่นและพื้นที่หน้าตัดไม้ เท่ากับ 4,304 ต้นต่อเฮกแตร์ และ 26.50 ตารางเมตรต่อเฮกแตร์ ตามลำดับ พรรณไม้ท้องถิ่นจากป่าดิบแล้งที่รุกเข้ามา ตั้งตัวได้ดีบริเวณพื้นป่าฟื้นฟู คือ พญารากดำ มะกายคัด มะเฟืองช้าง นวลเสี้ยน และกะหนาย ผลการวิเคราะห์การจัดลำดับหมู่ไม้ พบว่าปัจจัยแวดล้อม (เปอร์เซ็นต์การปกคลุมเรือนยอด ความชื้นดิน และความหนาแน่นรวมของดิน)มีผลต่อการปรากฏของหมู่ไม้ในระดับไม้ใหญ่ (r = 0.97) โดยความชื้นดินที่สูงเป็นปัจจัยกำหนดการปรากฏของพรรณไม้ป่าดิบแล้ง ส่วนเปอร์เซ็นต์การปกคลุมเรือนยอดต่ำหรือเรือนยอดเปิด และความหนาแน่นรวมของดินสูง มีอิทธิพลต่อการปรากฏของพันธุ์ไม้ในป่าผสมผลัดใบ กลุ่มพรรณไม้ที่มีช่วงการกระจายกว้างสามารถขึ้นได้ดีในช่วงการลดหลั่นของปัจจัยทั้งสามข้างต้น โดยเฉพาะบริเวณเขตป่าด้านใน และขอบป่าตอนกลาง เช่น แคหัวหมู โมกมันติ้วเกลี้ยง เป็นต้นดังนั้น การฟื้นฟูป่าควรคัดเลือกชนิดพรรณไม้ที่มีช่วงความทนทานทางด้านนิเวศวิทยากว้างและเหมาะสมต่อพื้นที่ และขั้นตอนการดำเนินการควรเริ่มฟื้นฟูจากบริเวณขอบป่าด้านในที่ติดกับป่าธรรมชาติจะช่วยทำให้การฟื้นฟูคืนสู่สภาพป่าดั้งเดิมได้รวดเร็วยิ่งขึ้น