ปริมาณซากพืชที่ร่วงหล่นของสังคมพืชป่าไม้ที่เกิดจากการฟื้นฟู ในรูปแบบที่แตกต่างกัน ณ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

ทำการศึกษาปริมาณการร่วงหล่นของซากพืชของสังคมพืชได้จากดำเนินการฟื้นฟูพื้นที่มีระบบนิเวศป่าไม้เสื่อมโทรมที่มีอายุประมาณ 15 ปี ในพื้นที่อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง คือ การบูรณะให้เกิดผลผลิตใหม่ (forest reclamation) ที่เหมืองแม่เมาะ การฟื้นฟูผลผลิต (forest rehabilitation) ที่สวนป่าแม่เมาะ และการฟื้นฟูระบบนิเวศ (forest restoration) ที่แปลงปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ (FPT7) ตำบลจางเหนือ โดยวางแปลงตัวอย่างในป่าทั้ง 3 พื้นที่ พื้นที่ละ 3 แปลง โดยใช้แปลงตัวอย่างขนาด 40×20 เมตร แบ่งแปลงย่อยขนาด 10×10 เมตร ติดตั้งกระบะรองรับซากพืช (litter trap) ขนาด 1 × 1 เมตร สูงจากพื้นดิน 1 เมตร มีตาข่ายรองรับซากพืชลึก 0.7 เมตร ที่บริเวณกลางแปลงย่อยทุกแปลง ทำการเก็บข้อมูลปริมาณการร่วงหล่นของเศษซากพืชโดยแยกเป็นปริมาณส่วนต่างๆ คือ ใบ กิ่ง เปลือก ส่วนสืบพันธุ์ และอื่นๆ ของทุกเดือนที่ดำ เนินการศึกษาวิจัยเป็นเวลา 12 เดือน คือ ตั้งแต่เดือนเมษายน พ.ศ. 2554 ไปจนถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2555 ผลการศึกษาพบว่าสังคมพืชที่ได้จากการฟื้นฟูพื้นที่ผ่านการทำเหมืองแร่ (เหมืองแม่เมาะ) มีปริมาณการร่วงหล่นของซากพืชสูงสุด ประมาณ 8.43 ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี รองลงมาคือ สังคมพืชที่ได้จากการฟื้นฟูระบบนิเวศ(ป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ) ประมาณ 7.99 ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี และน้อยที่สุดคือ สังคมพืชที่ได้จากการฟื้นฟูแบบเพิ่มผลผลิต (สวนป่าแม่เมาะ) ประมาณ 5.12 ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี โดยปริมาณผลผลิตซากพืชรวมรายเดือนของแต่ละสังคมพืช มีแนวโน้มผันแปรไปตามปริมาณผลผลิตซากพืชส่วนที่เป็นใบ ปริมาณผลผลิตซากพืชมีความสัมพันธ์ในทางตรงกันข้ามกับปริมาณนำ้ฝน อุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ ส่วนปัจจัยแวดล้อมอื่นๆ พบว่า จำนวนชนิดพันธุ์ที่พบความสูงของไม้ พื้นที่หน้าตัดของไม้ ความหนาแน่นของไม้ และปริมาณมวลชีวภาพเหนือพื้นดิน มีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกันกับปริมาณผลผลิตซากพืช พบว่าปริมาณซากพืชรายปีนั้นมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติโดยส่วนใหญ่แล้วสังคมพืชที่ได้จากการฟื้นฟูพื้นที่ผ่านการทำเหมืองแร่ (เหมืองแม่เมาะ) จะถูกจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกับ
สังคมพืชที่ได้จากการฟื้นฟูระบบนิเวศ (ป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ) เนื่องจากความหนาแน่นของไม้และปริมาณมวลชีวภาพเหนือพื้นดินที่มีค่าใกล้เคียงกันของทั้งสองสังคม