การมีส่วนร่วมของราษฎรในการอนุรักษ์พื้นที่ลุ่มน้ำ ภายใต้โครงการส่งเสริม และพัฒนาการมีส่วนร่วมของชุมชนในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ ของหน่วยจัดการต้นน้ำห้วยสำราญ จังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

                การศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางเศรษฐกิจและสังคม ระดับการมีส่วนร่วม และปัจจัยที่มีผลต่อการมีส่วนร่วมของราษฎรในการอนุรักษ์พื้นที่ลุ่มน้ำ การรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามที่สร้างขึ้นสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 269 ครัวเรือน สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด t-test และ F-test กำหนดค่านัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 45.57 ปี ส่วนใหญ่มีชาติพันธุ์เป็นคนไทยเชื้อสายเขมร การศึกษาระดับประถมศึกษา มีอาชีพหลักเกษตรกรรม เป็นสมาชิกกลุ่มทางสังคม และไม่มีตำแหน่งทางสังคมในชุมชน มีขนาดพื้นที่ถือครองของครัวเรือนเฉลี่ย 12.35 ไร่ มีรายได้รวมของครัวเรือนเฉลี่ย 96,377.23 บาทต่อปี รายจ่ายของครัวเรือนเฉลี่ย 75,432.90 บาทต่อปี ส่วนใหญ่ได้รับรู้ข่าวสารเกี่ยวกับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ มีความรู้ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติในระดับมาก และการมีส่วนร่วมในภาพรวมอยู่ในระดับมาก กิจกรรมที่กลุ่มตัวอย่างมีส่วนร่วมในระดับมากที่สุด คือ การมีส่วนร่วมในการได้รับประโยชน์ สำหรับปัจจัยที่มีผลต่อการมีส่วนร่วมของราษฎรในการอนุรักษ์พื้นที่ลุ่มน้ำ ได้แก่ ชาติพันธุ์ ตำแหน่งทางสังคมในชุมชน รายได้ของครัวเรือนจากการพึ่งพิงทรัพยากรป่าไม้ในพื้นที่ ระยะเวลาของการมีกฎ กติกา ระเบียบ ในการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ และผลการดำเนินโครงการเพิ่มประสิทธิภาพการป้องกันรักษาป่าตามแนวพระราชดำริ กิจกรรมจัดทำฐานข้อมูลชุมชน/หมู่บ้าน

คำสำคัญ: การมีส่วนร่วม การอนุรักษ์ ลุ่มน้ำ การพัฒนา