การพัฒนาแนวทางการจัดการทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืนขององค์การบริหารส่วน ตำบลหนองไทร อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแนวทางการจัดการทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืน โดยประชาชนมีส่วนร่วม โดยประเมินสถานภาพด้านเศรษฐกิจสังคม การใช้ที่ดิน การพึ่งพิงทรัพยากรป่าไม้ และสำรวจทรัพยากรป่าไม้ พื้นที่ศึกษาคือบ้านนิคมเขต เนื่องจากตั้งอยู่ใกล้ป่าชุมชนป่าโคกใหญ่และมีราษฎรใช้ประโยชน์จากป่ามากที่สุด

ราษฎรส่วนใหญ่ ร้อยละ 89 อาชีพเกษตรกรรม ทำนาข้าวและทำไร่มันสำปะหลัง ร้อยละ 98 มีที่ดินถือครองเป็นของตนเอง เฉลี่ย 22 ไร่ต่อครัวเรือน ด้วยเหตุที่เป็นชุมชนเกษตรกรรมมีรายได้น้อย เฉลี่ย 36,721 บาทต่อครัวเรือนต่อปี ประกอบกับกิจกรรมการเกษตรมีเฉพาะบางช่วงเวลาและอยู่ติดพื้นที่ป่า ราษฎรมากกว่าร้อยละ 80 จำเป็นต้องพึ่งพิงป่าไม้เพื่อดำรงชีวิต ได้แก่ อาหาร ยารักษาโรค ที่อยู่อาศัย และไม้เชื้อเพลิง ซึ่งจากการสำรวจป่าโคกใหญ่ที่เป็นแหล่งผลิต พบว่าเป็นสังคมพืชป่าเต็งรัง โดยมีไม้แดงเป็นชนิดที่สำคัญมากที่สุด (IVI = 113.38)

จากการประชุมกลุ่มสรุปได้ว่าความอุดมสมบูรณ์ของป่าโคกใหญ่ที่เป็นแหล่งปัจจัยพื้นฐานช่วยลดค่าใช้จ่ายและเพิ่มรายได้ของครัวเรือน ถือเป็นจุดเด่นของชุมชน มีองค์กรและหน่วยงานภาคส่วนต่างๆ เข้าไปพัฒนาท้องถิ่น นับเป็นโอกาสที่ดี แต่ยังขาดบูรณาการและความต่อเนื่อง การทำเกษตรในพื้นที่ป่าและการใช้ประโยชน์จากป่ายังไม่มีกฎระเบียบที่ชัดเจน อีกทั้งบุคลากรในท้องถิ่นมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้ค่อนข้างน้อย งบประมาณสนับสนุนเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวยังมีจำกัด จึงเห็นควรให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันพิจารณาดำเนินการเพื่อพัฒนาท้องถิ่นในประเด็นเกี่ยวกับ การเกษตรที่เหมาะสม แนวเขตการใช้ที่ดินที่ชัดเจน และการจัดการทรัพยากรป่าไม้ตามหลักวิชาการ โดยคำนึงถึงขีดความสามารถของชุมชนและกำลังผลิตของป่า การสร้างกฎกติกา เพื่อพัฒนาแนวทางการจัดการทรัพยากรป่าไม้อย่างยั่งยืนของตำบลหนองไทรต่อไป

คำสำคัญ:  การจัดการทรัพยากรป่าไม้  การมีส่วนร่วม  ป่าชุมชนป่าโคกใหญ่  พืชพื้นบ้าน  องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไทร