สมบัติบางประการของดินจอมปลวกขนาดใหญ่ที่มีอิทธิพลต่อ รูปแบบสังคมพืชในป่าเต็งรัง อุทยานแห่งชาติแม่ปิง จังหวัดลำพูน

บทคัดย่อ

การศึกษาสมบัติบางประการของดินจอมปลวกขนาดใหญ่ที่มีอิทธิพลต่อรูปแบบสังคมพืชในป่าเต็งรัง อุทยานแห่งชาติแม่ปิง อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน ระหว่างเดือน กรกฎาคม 2551 ถึง มิถุนายน 2552 โดยการสำรวจชนิดพรรณพืชที่ขึ้นอยู่บนจอมปลวกจำนวน 15 จอม เปรียบเทียบกับสังคมพืชรอบจอมปลวกในป่าเต็งรังเพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของดินจอมปลวกต่อการกระจายของพรรณพืช ผลการศึกษาพบว่า ปลวกชนิด Macrotermes annandalei มีความเด่นมากและเป็นปลวกที่มีการสร้างจอมปลวกขนาดใหญ่ในพื้นที่ จากกิจกรรมการสร้างจอม ทำให้สมบัติของดินจอมปลวกขนาดใหญ่มีความแตกต่างจากดินป่าเต็งรัง คือ ดินจอมปลวกมีปริมาณดินเหนียวมากกว่าดินในป่าเต็งรังอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ร้อยละ 32.98  และร้อยละ 16.05 ตามลำดับ p < 0.001) ค่าความหนาแน่นรวมของดินจอมปลวก รวมถึงค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH) และปริมาณธาตุอาหารในดินที่มีมากกว่าดินในป่าเต็งรัง อย่างไรก็ตามปริมาณทรายในดินป่าเต็งรังมีปริมาณสูงกว่าดินจอมปลวกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (ร้อยละ53.66  และร้อยละ 39.53 ตามลำดับ p < 0.001) และจากการจัดลำดับสังคมพืชตามการลดหลั่นของปัจจัยแวดล้อม พบว่า ปริมาณดินเหนียว และค่า pH ของดินมีความสัมพันธ์ในทางบวกมากที่สุดต่อกลุ่มพืชที่ขึ้นอยู่บนจอมปลวกขนาดใหญ่ ต่างจากจากพรรณพืชในป่าเต็งรังที่กลุ่มพืชที่พบมีความสัมพันธ์กับปริมาณทรายและความพรุนของดินในทางบวก ส่วนความหลากหลายทางชีวภาพบนจอมปลวกขนาดใหญ่มีความหลากหลายทางชนิดพรรณพืชมากกว่าในป่าเต็งรัง พรรณไม้สำคัญในชั้นเรือนยอดบนจอมปลวกส่วนใหญ่เป็นพรรณไม้ในป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง เช่น ตะคร้อ (Schleichera oleosa) กัดลิ้น (Walsura trichostemon)  ล่ำตาควาย (Diospyros coaetanea)  มะแฟน (Protium serratum)  ตะคร้ำ (Garuga pinnata)  กระเจียน (Polyalthia cerasoides)  ถ่านไฟผี (Diospyros montana) และกรวยป่า (Casearia grewiaefolia)  เป็นต้น

ดังนั้นจากกิจกรรมของปลวกและสมบัติของดินจอมปลวกอาจส่งผลต่อโครงสร้างและองค์ประกอบพรรณพืช โดยจอมปลวกขนาดใหญ่มีส่วนสำคัญต่อการเพิ่มความหลากหลายชนิดพรรณพืช และปริมาณธาตุอาหารให้แก่ป่าเต็งรัง

คำสำคัญ: จอมปลวกขนาดใหญ่ ดินจอมปลวก รูปแบบสังคมพืช ป่าเต็งรัง  อุทยานแห่งชาติแม่ปิง