การตั้งกอและการสร้างลำของไผ่ไร่ และไผ่ข้าวหลาม ภายหลังการออกดอก ในป่าผสมผลัดใบ สถานีวิจัยลุ่มน้ำแม่กลอง จังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

การศึกษาการตั้งกอและการสร้างลำของไผ่ไร่ และไผ่ข้าวหลาม ภายหลังการออกดอกตายขุย ได้ดำเนินการที่สถานีวิจัยลุ่มน้ำแม่กลอง จังหวัดกาญจนบุรี ระหว่างเดือนมิถุนายน 2548 ถึงเดือนตุลาคม 2549 โดยวางแปลงตัวอย่างขนาด 1 เมตร x 1 เมตร เพื่อขุดตัวอย่างกอไผ่ที่อยู่ระหว่างการตั้งตัวของไผ่ทั้งสองชนิด จำนวนชนิดละ 20 แปลง ในพื้นที่เปิดโล่งและพื้นที่ใต้เรือนยอด นำไผ่ที่ได้มาล้างและวัดขนาดตามอายุของลำไผ่ในแต่ละกอ เพื่อหาความสัมพันธ์ของการเติบโตของไม้ไผ่กับขนาดชั้นอายุ เปรียบเทียบปริมาณแสงส่องผ่านเรือนยอดระหว่างฤดูกาลในแต่ละพื้นที่โดยการวิเคราะห์ภาพถ่ายเรือนยอด ผลการศึกษาพบว่า การเติบโตของไผ่ไร่และไผ่ข้าวหลามมีความสัมพันธ์โดยตรงกับอายุของกอทั้งสองพื้นที่ ไม้ไผ่ในชั้นอายุเดียวกันมีความโตแตกต่างกันระหว่างพื้นที่เปิดโล่งและใต้เรือนยอด โดยขนาดของลำไผ่ไร่และไผ่ข้าวหลาม ภายใต้พื้นที่เปิดโล่งมีขนาดใหญ่กว่าภายใต้เรือนยอดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Z=-20.065 และ -17.470, p < 0.001, ตามลำดับ) ปริมาณแสงส่องผ่านเรือนยอดมีผลโดยตรงต่อระยะเวลาในการตั้งกอของไม้ไผ่ และมีปริมาณแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติทั้งระหว่างฤดูกาลและพื้นที่ โดยในช่วงฤดูแล้งมีปริมาณแสงส่องผ่านเรือนยอดมากกว่าในฤดูฝน ทั้งในพื้นที่เปิดโล่ง (16.26 และ 7.75  % ตามลำดับ) และใต้เรือนยอด (4.21 และ 2.18% ตามลำดับ) และจากการประยุกต์ใช้สมการการเจริญเติบโตของไผ่เพื่อทำการประเมินอายุการตั้งกอเป็นกอเต็มวัย ระหว่างสองพื้นที่ พบว่า ไผ่ทั้งสองชนิด ที่เกิดขึ้นจากการงอกจากเมล็ด ใช้ระยะเวลาในการตั้งกอภายใต้พื้นที่เปิดโล่งสั้นกว่าภายใต้เรือนยอด โดยไผ่ไร่และไผ่ข้าวหลาม มีอายุประมาณ 27.17 ± 0. 29 และ 12.30 ± 0.87 ปี ตามลำดับ ภายใต้พื้นที่เปิดโล่ง และอายุกอจะเพิ่มมากขึ้นเมื่อเจริญเติบโตภายใต้พื้นที่เรือนยอด ที่มีปริมาณแสงสว่างต่ำ โดยมีอายุกอประมาณ 66.74 ± 0.70 และ 28.78 ± 2.05 ปี ตามลำดับ ดังนั้น การส่งเสริมการปลูกไผ่ ควรคำนึงถึงปัจจัยด้านแสงสว่างของพื้นที่เป็นหลัก รวมถึงต้องคำนึงถึงแหล่งที่มาของท่อนพันธุ์หรือหน่อที่นำมาใช้ปลูก เนื่องจากมีผลต่อการประเมินอายุของกอว่าใกล้ถึงช่วงอายุขัยของไผ่หรือไม่ เพราะหากถึงอายุขัยเมื่อไผ่ออกดอกก็จะตายขุยทันที

คำสำคัญ:  ไผ่ไร่  ไผ่ข้าวหลาม  ป่าผสมผลัดใบ  พลวัตป่าไม้  การออกดอกของไผ่